Wodopójki (Hydrachnidia)

Dawniej pozycja systematyczna wodopójek (dawna nazwa Hydracarina) była niejasna i nieuporządkowana. Traktowano je jako zbiorczą grupę ekologiczną. Obecnie jednak wodopójki są grupą taksonomiczną i monofiletyczną (obejmującą gatunki o wspólnym pochodzeniu). Szacuje się, że w chwili obecnej w Polsce stwierdzono ok. 500 gatunków wodopójek.

Wodopójki są niewielkimi organizmami – osiągają do kilku milimetrów. Ich ciało zbudowane jest w sposób charakterystyczny dla roztoczy – głowotułów i odwłok tworzą jedną, niepodzielną całość, przez co wodopójka sprawia często wrażenie niewielkiej, nieustannie przemieszczającej się w wodzie kuleczki. Wodopójki posiadają sześć par odnóży, przy czym dwie pierwsze pary to odnóża gębowe – chelicery i nogogłaszczki. Do lokomocji wodopójki używają czterech par odnóży lokomocyjnych. Sposób poruszania się tych zwierząt jest bardzo różny – są gatunki pływające, biegające, pełzające po dnie. Z przodu ciała znajdują się stosunkowo dobrze, jak na roztocza, rozwinięte oczy.

Kształt ciała wodopójek jest najczęściej owalny lub eliptyczny w zarysie, a ubarwienie jest różne u różnych gatunków – czarne, zielone, jaskrawoczerwone, często z wyraźnymi wzorami. Wodopójki są w większości drapieżnikami polującymi na drobne skorupiaki i larwy owadów. Bardzo ciekawym aspektem jest pasożytnictwo ich larw. Z zapłodnionych jaj, wodopójki są rozdzielnopłciowe, wykluwają się larwy, które pasożytują na owadach wodnych: ważkach, pluskwiakach różnoskrzydłych, chruścikach. Szczególnie często pasożytujące larwy wodopójek znaleźć można na dorosłych ważkach. Umieszczają się często na tułowiu u nasady skrzydeł i wyglądają jak dziwne, kuliste wyrostki ciała ważki. Dzięki pasożytnictwu larwy wodopójek mogą przemieszczać się wraz z dorosłym owadem i w ten sposób, „na gapę” docierają do nowych środowisk.

Wodopójki zasiedlają bardzo różnorodne typy wód – zarówno stojących, jak i płynących. Znaleźć można je na całym terenie naszego regionu. Wśród występujących tu gatunków jest wiele ciekawych reliktów polodowcowych a także gatunków borealno-górskich. Jednak rozpoznanie gatunku wodopójki jest dla amatora wyzwaniem nieosiągalnym – wymaga dużej wiedzy specjalistycznej i często dobrego sprzętu optycznego. Nie sprawi trudności natomiast ogólne odróżnienie wodopójek od innych bezkręgowców, zwłaszcza dużych gatunków. Najczęściej zauważanymi są pływające gatunki o czerwonym zabarwieniu. Po zaczerpnięciu do szklanego naczynia wody z przybrzeżnej strefy zbiornika, często zobaczymy szybko pływające czerwone kulki, które z pewnością wzbudzą zainteresowanie dzieci i sprowokują ich pytanie.