Brodnicki Park Krajobrazowy

Charakterystyczną cechą parku jest duża liczba wód, które stanowią 8,5 % jego powierzchni. Znajduje się tu ponad 40 jezior, z których sześć liczy sobie ponad 1000 ha powierzchni. W większości są to jeziora rynnowe: wąskie, podłużne, o stromych brzegach, ułożone w dwóch charakterystycznych ciągach, które łączą ze sobą Skarlanka i Struga Brodnicka. Jeziora otoczone są przez duże powierzchnie lasów, które zajmują ponad 60% obszaru Parku. Wśród nich przeważają bory (głównie bory świeże).

Najbardziej wartościowe obiekty przyrodnicze objęte zostały ochroną w formie ośmiu rezerwatów przyrody (patrz metryczka obiektu) oraz 67 użytków ekologicznych. Południowo-wschodnia część parku objęta jest ochroną w ramach obszaru Natura 2000 „Bagienna Dolina Drwęcy”. Na terenie parku znajdziemy także zabytki historyczne: pozostałości osad palowych (nad jez. Łąkorz i Robotno), grodziska średniowieczne (m.in. Pokrzydowo, wyspa na jez. Bachotek), tradycyjne zabudowania wiejskie (m.in. Ciche, Ładnówko, Gaj-Grzmięca), obiekty sakralne (Ciche, Sumowo), zespoły pałacowo-dworskie (Łąkorek, Sumówko, Tomki), a także bunkry z czasów II wojny światowej (m.in. Tama Brodzka i okolice jeziora Ciche).

Flora

W Parku dominują lasy pokrywające ponad 60% jego powierzchni. Charakterystycznym typem lasu dla tego obszaru jest grąd z udziałem buka (taki las chroniony jest w rezerwacie „Mieliwo”). Jednak obecnie w Brodnickim PK najczęstsze są bory a najliczniejszym ich typem są bory świeże. Bory suche, mieszane, a zwłaszcza bagienne, są znacznie rzadsze. Spośród innych typów lasów najbardziej rozpowszechnione są wspomniane grądy, na terenach podmokłych spotkamy także łęgi i olsy. W obniżeniach terenu występują cenne zbiorowiska torfowiskowe. Wśród zbiorowisk łąkowych przeważają łąki świeże i wilgotne.

W granicach Parku potwierdzono występowanie 43 gatunków roślin objętych ochroną gatunkową. Wśród nich znajdują się m.in. jezierza mniejsza, zimoziół północny, zawilec wielkokwiatowy, marzanka wonna, kopytnik pospolity, turówka leśna, pluskwica europejska, pełnik europejski, orlik pospolity, lilia złotogłów, obuwik pospolity, storczyk plamisty i szerokolistny, podkolan biały, rosiczka długolistna, okrągłolistna i pośrednia, wawrzynek wilczełyko. Obuwik pospolity chroniony jest ponadto w ramach Dyrektywy Siedliskowej. Pełną listę roślin chronionych znaleźć można na stronach internetowych Parku.

Drzewa o wyjątkowych walorach chronione są jako pomniki przyrody. W granicach Parku znajduje się 19 takich pomników, a szczególnej uwadze polecić należy aleję klonowo-lipową nad jeziorem Zbiczno.

Fauna

Różnorodność środowisk i duża liczba siedlisk wodnych sprawia, że fauna Brodnickiego Parku Krajobrazowego jest bogata i różnorodna.

Zdecydowanie najlepiej poznaną grupą zwierząt są ptaki. Na terenie Parku stwierdzono 135 gatunków ptaków lęgowych oraz ponad 30 gatunków pojawiających się regularnie na przelotach. Szczególne bogate jest ptactwo terenów wodno-błotnych, znajdujące dogodne warunki w strefie szuwarowej zbiorników wodnych oraz podmokłych dolinach cieków wodnych. Bardzo ważnym siedliskiem jest zabagniony fragment doliny Drwęcy, Brynicy i Samionki („Bagienna Dolina Drwęcy”). Jest to ostoja o kluczowym znaczeniu dla migrującego ptactwa oraz żerowisko wielu cennych ptaków drapieżnych, w okresach wędrówek przebywają tu wielotysięczne stada ptaków. Istotną ostoję dla migrujących wiosną i jesienią ptaków stanowi także jezioro Błahotek, natomiast na jeziorze Sumówko znajduje się kolonia lęgowa mewy śmieszki. Spośród ptactwa wodno-błotnego, na terenie Parku występują m.in.: perkoz rdzawoszyi, bąk, gęgawa, krakwa, cyranka, płaskonos, tracz nurogęś, gągoł, kszyk, krwawodziób, brodziec samotny, rybitwa czarna, kropiatka, wodnik. Na terenach leśnych występują m.in. gil, grubodziób, krętogłów, muchołówka mała, paszkot, bocian czarny. Cały obszar parku pokrywają terytoria bielików, a z innych ptaków drapieżnych spotkać tu można kanię rudą, orlika krzykliwego i kobuza.

Spośród ssaków stosunkowo dobrze poznane są nietoperze. W Parku stwierdzono występowanie 10 gatunków: mopek, nocek rudy, nocek duży, nocek Natterra, borowiec wielki, borowiaczek, karlik większy, karlik malutki, gacek brunatny i mroczek późny. Ssakami, którym poświęca się wiele uwagi są stosunkowo liczne na terenie Parku bobry. Podczas badań „starego” Brodnickiego Parku Krajobrazowego (bez „Bagiennej Doliny Drwęcy”) liczebność tych zwierząt oszacowano na ok. 25 rodzin i grubo ponad 100 osobników. Z innych ssaków bytujących na terenie BPK wymienić można łosia, daniela, gronostaja, wydrę.

O pozostałych grupach zwierząt wiemy znacznie mniej. W materiałach udostępnianych przez Park znaleźć można informację o występowaniu rzekotek, traszek grzebieniastych, żmij zygzakowatych i jaszczurek (najpewniej żyworodnej i zwinki). Bardzo słabo znana jest fauna bezkręgowa. Wśród zwierząt chronionych występujących na terenie BPK wymienione są dwa bezkręgowce: tygrzyk paskowany (ekspansywny i stosunkowo częsty pająk) oraz pływak szerokobrzegi (duży chrząszcz wodny).

Informacje dla turystów

Na terenie Brodnickiego PK znajduje się kilkanaście ośrodków wypoczynkowych i pól namiotowych – nad jeziorami: Bachotek, Sopień, Wielkie Parteczyny, Dębno, Zbiczno, Strażym, Ciche, Sosnowo.

Południową część Parku przecinają cztery szlaki motorowe – Droga 1000 Jezior Południowa, Szlak Kopernikowski, Szlak Grunwaldzki i Szlak Zamków. Wszystkie biegną drogą nr 15 (odcinek między Brodnicą i Nowym Miastem Lubawskim). Ponadto przez teren Parku prowadzi zielona trasa rowerowa (TO-7003), cztery szlaki piesze (niebieski: Brodnica – Ostrowice, niebieski: Górzno – Bachotek; zielony: Górzno – Łąkorz i żółty: Toruń – Radomno) i trzy szlaki wodne (Drwęca, jez. Łąkorz – Tama Brodnicka, jez. Ciche – jez. Strażym). Dla potrzeb edukacyjnych, na terenie parku wyznaczono pięć ścieżek dydaktycznych (jedna kajakowa). Zorganizowane grupy uczniów rozpoczynają je od zwiedzenia muzeum i pokazu filmu.

Ciekawe miejsca w pobliżu

rezerwaty: Jezioro Karaś, Rezerwat Kociołek, Rezerwat Łabędź, Nowe Miasto Lubawskie (m.in. fragmenty murów obronnych i bazylika św. Tomasza Apostoła), Brodnica (m.in. fragmenty murów obronnych, gotycki kościół św. Katarzyny, ruiny zamku krzyżackiego, pałac Anny Wazówny).