Górznieńsko–Lidzbarski Park Krajobrazowy

Południowa granica dawnych Prus przez wieki porośnięta była wielka pierwotną puszczą z niewielkim osadnictwem ludzkim. Najpierw ta „ziemia niczyja” oddzielała Słowian na Mazowszu od plemion Prusów, potem była granica między rywalizującymi ze sobą państwami. Śladem po tych wielowiekowych granicach są ciekawe przyrodniczo tereny z kilkoma parkami krajobrazowymi. Jednym z nich jest właśnie Górznieńsko–Lidzbarki Park Krajobrazowy.

Park ten został powołany w 1990 roku, wtedy znajdował się na granicy woj. toruńskiego i ciechanowskiego. Obecnie obejmuje 27764,3 ha i położony jest na pograniczu trzech województw: kujawsko–pomorskiego, warmińsko–mazurskiego i mazowieckiego. Tak więc charakter pogranicza wpisany jest w Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy w całej pełni.

Obszar tego parku charakteryzuje polodowcowa, urozmaicona rzeźba terenu, ze wzgórzami drumlinowyni, kemami i ozami. Poza nielicznymi jeziorami (Lidzbarskie, Wielkie Leźno, Górznieńskie, Piaseczno, Czarny Bryńsk, Bryńskie Północne, Bryńskie Południowe) oraz zabagnieniami (np. Bagno Kozina, ostatnie etapy zarastania i ewolucji jezior) występują niewielkie rzeki ze strefami przełomowymi, nadającymi charakter podgórski (rzeka Wel) liczne są źródliska i drobne zbiorniki wodne. Tereny leśne zajmują około 70% powierzchni Parku. Licznie spotkać można tu lasy liściaste z lipą, dębami i grabami. Uzupełnieniem są tereny rolnicze ze uprawami eksptensywnymi, licznymi zabagnieniami śródpolnymi oraz zadrzewieniami śródpolnymi. Na granicy parku znajduje się Lidzbark Welski oraz Górzno.

W Górznieńsko–Lidzbarkim Parku Krajobrazowym odnotowano występowanie ponad 950 gatunków roślin naczyniowych, w tym 40 (m.in. wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, pluskwica europejska, arnika górska widłaki: jałowcowaty, spłaszczony, goździsty, wroniec widlasty; storczykowate: obuwik pospolity, żłobik koralowy, podkolan zielonawy i biały, lipiennik Loesela, listera jajowata, kruszczyk błotny i szerokolistny, kukułka krwista i szerokolistna, gnieźnik leśny). Ponadto na terenie Parku występuje 18 gatunków chronionych częściowo i 16 reliktów glacjalnych. Odnotowano ponad 250 kręgowców min. ssaki takie jak borsuki, jenoty, bobry budujące żeremia oraz ptaki (m.in. bielik, orliki krzykliwe, kanie czarne, błotniaki zbożowy i łąkowy, żurawie, czarne bociany, zimorodki, puchacz).

Na terenie parku znajduje się 48 pomników przyrody w tym 45 drzew (np. 450-letni Dąb Rzeczypospolitej), 2 głazy narzutowe oraz aleja dębowa. Ponadto znajduje się tu 7 rezerwatów przyrody: Rezerwat Szumny Zdrój, Jar Krynicy, Klonowo, Rezerwat Ostrowy nad Krynicą, Czarny Bryńsk, Czapliniec Wery, Bagno Koziana.

Bogactwem parku jest także fauna. Żyje tu ponad 250 gatunków kręgowców min. borsuki, jenoty, bobry budujące żeremia. Swoje miejsce znalazły tu bielik, orliki krzykliwe, kanie czarne, błotniaki zbożowy i łąkowy, żurawie, czarne bociany, zimorodki, puchacz. Przez teren Parku przebiega kilka szlaków przyrodniczo-turystycznych.