Pływak żółtobrzeżek (Dytiscus marginalis)

Pływak żółtobrzeżek jest jednym z największych krajowych chrząszczy wodnych, długość dochodzi do 3,5 cm. Żyje do pięciu lat. U tego gatunku widoczny jest dymorfizm płciowy; samce mają gładkie pokrywy skrzydłowe z bardzo delikatnymi wyżłobieniami, samice natomiast mają pokrywy z podłużnymi bruzdami. W dawnej literaturze zoologicznej występujący pod nazwami: pływacz, pływak, wodnik.

Przedplecze i pokrywy z żółtymi obwódkami. Wierzch ciała w kolorze oliwkowym lub ciemno-oliwkowym. Spód ciała czerwonawo żółty. Samce mają przyssawki na pierwszej parze odnóży, ułatwiające przytrzymanie samicy w czasie kopulacji. Kopulacja zachodzi zazwyczaj jesienią. Wiosną samica składa jaja. Larwy są drapieżne, dorastają do 6 cm długości. Na końcu odwłoka mają ujście tchawek, otoczone wianuszkiem rzęsek . Posiadają sztyletowate żuwaczki z ujściami gruczołów trawiennych. Zjadają larwy owadów, kijanki a nawet małe rybki (bywają czasami kanibalami). Ofiary swoje nakłuwają żuwaczkami i wpuszczają soki trawienne (enzymy trawienne), następnie wysysają. Nie warto larw brać w rękę, gdyż mogą boleśnie ukłuć swoimi sztyletowatymi żuwaczkami. W wodzie pływają głową w dół, końcem odwłoka dotykając powierzchni wody. Są dobrymi pływakami. Stadium larwalne trwa ok. 4-5 tygodni. Przepoczwarczenie następują na lądzie, gdzie spędzają zimę. Pływaki są znakomicie przystosowane do wodnego trybu życia: opływowy kształt ciała i spłaszczonych służących do pływania odnóży trzeciej pary (niczym wiosła). Oddychają powietrzem atmosferycznym, pod wodą oddychają dzięki pęcherzykowi powietrza zmagazynowanemu pod pokrywami skrzydłowym. Od czasu do czasu wypływają na powierzchnie wody aby odnowić zapas tlenu. Pływaki żółtobrzeżki żywią się głownie larwami owadów wodnych, kijankami ale także padliną. Przed innymi drapieżnikami bronią się mleczną wydzieliną, produkowaną na przedpleczu, która może powodować paraliż ryb i płazów. Pływak żółtobrzeżek jest pospolitym gatunkiem w Europie, występuje także w Azji. Imagines aktywne są w nocy, często przylatują do światła. Czasami uważany jest za szkodnika, gdyż larwy pływaka zjadać mogą narybek, a dorosłe atakują nawet nieco większe ryby.

Pływakowate (Dytiscidae) są chrząszczami wodnymi z grupy Adephaga, blisko spokrewnionymi z lądowymi biegaczowatymi (Carabidae). Pływakowate zasiedlają głównie wody stojące, jakkolwiek występują i w ciekach. W Polsce występuje ponad 120 gatunków z tej rodziny, w tym 7 gatunków z rodzaju Dytiscus: Dytiscus circumcinctus, D. circumflexus, D. dimidiatus, D. lapponicus, D. latissimus, D. marginalia, D. semisculatus. Podoby jest także topień – Cynbister latemarginalis.

Bibliografia



Autor opisu: St.Czachorowski