Kobuz (Falco subbuteo)

Niewielki ptak drapieżny z rodziny sokołowatych (Falconidae), silny, szybko latający. Zwinnie łowi w locie duże owady, jaskółki czy jeżyki. Charakterystyczną cechą jest oskubywanie upolowanych ptaków, co zdradza ich obecność w okolicy. Umaszczenie ciemnoszare i niemal czarna czapeczka na głowie, silnie kontrastująca z białym policzkiem i gardłem. Pod okiem widnieje czarny „wąs”. W Polsce bardzo nieliczny ptak lęgowy, rzadko zimujący, podlegający ochronie całkowitej.

Kobuz jest drapieżnikiem, wielkością zbliżonym do pustułki. Długość ciała wynosi 30-40 cm, rozpiętość skrzydeł 75-85 cm, masa ciała zaś 190-250 g. Samice są nieznacznie większe i cięższe od samców. Grzbiet ciała prawie czarny, a na jaśniejszym spodzie wyraźne podłużne plamy. Podbrzusze oraz podudzie rdzawoczerwone (tzw. nogawice), nogi żółte. Pod okiem widnieje czarny „wąs”. Młode osobniki brązowe, bez czerwonych nogawic, z jasnymi brzegami piór na pokrywach skrzydłowych.
Siedliskiem kobuza są najczęściej skraje rozległych lasów sosnowych, polany, obrzeża dolin rzecznych,  wrzosowiska i tereny bagienne. Podejmuje także próby gniazdowania w dużych miastach, np. w Berlinie. Kobuzy zamieszkują lasy prawie całej Europy, poza obszarami górskimi  i północnymi krańcami kontynentu. Na wschód areał ich występowania rozciąga się aż po Pacyfik i Chiny. W Polsce jest nielicznym ptakiem lęgowym i zimującym, nierównomiernie rozmieszczonym na terenie całego kraju. Liczebność kobuzów szacuje się w Polsce na 1500-2000 par.
Migracja wiosenna rozpoczyna się w połowie kwietnia, a kończy się pod koniec maja. Na przełomie sierpnia i września rozpoczyna się jesienna migracja. Ptaki zimują głównie w Afryce, choć część ptaków pozostaje w kraju. Ptaki te przystępują do lęgów w wieku 2 lat. Wykorzystują stare gniazda gawronów i wron, srok, grzywaczy, a nawet ptaków drapieżnych. Chętnie gniazdują wśród sosen i innych drzew iglastych. W okresie od maja do czerwca samica składa 2-4 żółtawe jaja o ciemnym plamkowaniu, które wysiaduje 28-31 dni. Gody są niezwykle hałaśliwe i widowiskowe, po nich następuje cichy okres wysiadywania, w którym samiec dostarcza samicy pokarm. Kobuzy są niezwykle zwinne, polują niezwykle dynamicznie i szybko. Prócz ptaków, nawet tak sprawnych lotników jak jaskółka, skowronka czy jeżyka, chętnie łowi latające owady, jak chrząszcze i ważki. W Afryce gdzie zimują istotnym składnikiem ich diety są chwytane w powietrzu termity i szarańczaki oraz inne owady, a czasami także nietoperze.

Bibliografia



Autor opisu: Katarzyna Zwirska