Zając szarak (Lepus europaeus)

Zając szarak jest dobrze znanym mieszkańcem pól uprawnych i łąk dużej części Europy i Azji. Spośród 52 gatunków zajęcy występujących na świecie Polska jest stosunkowo uboga.  Gatunek ten jest najpopularniejszym z trzech występujących na terenie Polski. 

Zające zasiedlają zdecydowaną większość kontynentu, za wyjątkiem północnej Rosji, północnej części Półwyspu Skandynawskiego, półwyspu Iberyjskiego i większości wysp śródziemnomorskich. Liczebność tego gatunku oraz pozyskiwanie łowieckie mają w Polsce tendencję malejącą od połowy lat 80. XX wieku, a podobna sytuacja jest w całej Europie. Najważniejszą przyczyną tego zjawiska zdają się być zmiany w użytkowaniu ziemi oraz sposobie gospodarki rolnej.

    Zając jest największym przedstawicielem ssaków zającokształtnych w faunie Polski. Dymorfizmu płciowego praktycznie brak, samce są jedynie nieco większe od samic. Masa ciała dorosłych osobników wynosi 3,0- 6,0 kg. Długość ciała wynosi 50-63 cm, długość ogona 8-11,5 cm, długość ucha 9- 11,5 cm. Zając ma 28 zębów w uzębienie stałym, które są bezkorzeniowe, czyli rosną stale przez całe życie zwierzęcia. Zając ma zwartą budowę ciała: tułów dość wydłużony, szyja krótka przechodząca w stosunkowo małą głowę. Pyszczek krótki o charakterystycznie rozciętej wardze górnej. Oczy duże, okrągłe i wypukłe, bocznie osadzone. Uszy długie, stojące. Ogon krótki. Kończyny tylne (czteropalczaste) są dłuższe i zdecydowanie silniej rozwinięte niż kończyny przednie (pięciopalczaste). Stopa kończyny tylnej jest prawie dwukrotnie dłuższa niż królika.

Ubarwienie jest płowo szare z brunatnym odcieniem. Dolne części boków oraz kończyny są żółtawo- rude. Spodnia strona ciała jest popielato- biała lub biała. Ogon czarny na górnej części, natomiast biały pod spodem. Końce uszu są czarne, a ich strona wewnętrzna jest szaro-popielata. Oczy otoczone są dobrze widocznym, podługowatym pasem jasnych włosów. W Okresie zimy ubarwienie grzbietu staje się bardziej szaro- siwe. Zając linieje 2 razy do roku na wiosnę i na jesieni.

Zające wykazują nocny tryb aktywności dobowej, najintensywniej żerują o świcie i o zmierzchu. Są zwierzętami aktywnymi głosowo. Kiedy są zagrożone wydają przenikliwy i wysoki głos zwany kniazieniem, a samice gardłowo nawołują swoje młode.

Zające prowadzą samotniczy tryb życia, za wyjątkiem krótkich okresów rui oraz odchowywania młodych przez samice. Okres godowy (parkoty) rozpoczyna się w lutym, a jeśli jest ciepło- w styczniu, a nawet w grudniu. Wydłuża się on do sierpnia, września. W tym czasie samica rodzi 3-4 razy. Ciąża trwa 42 dni, a każdy miot liczy 2 do 5 młodych. Na miejsce rodzenia samica wybiera suche, dobrze osłonięte miejsce. Młode po urodzeniu widzą, ich sierść jest wykształcona i natychmiast opuszczają gniazdo. W każdym roku samica rzuca średnio 7 do 9 młodych. Po urodzeniu karmi je mlekiem zawierającym 24% lipidów. Po 2-4 dniach opuszcza je. Młode po rozwinięciu rozbiegają się. Maksymalna długość życia zajęcy wynosi 12- 14 lat, ale niewiele osobników przeżywa kilka lat. Pokarmem zajęcy są dzikie i uprawne rośliny. Zimą ogryza także korę. Jego bobki są barwy tytoniu, o średnicy 12- 15 mm.

Zając jest doskonałym biegaczem. W ciągu nocy potrafi przebiec wiele kilometrów. Prędkość jego biegu wynosi do 70 km/h, gdy biegnie prosto. Potrafi też błyskawicznie uskakiwać i zmieniać kierunek biegu. Maksymalna długość skoków dochodzi do 2 metrów. Uciekający zając zostawia trop w kształcie litery Y.

Bibliografia



Autor opisu: Katarzyna Zwirska