Padalec zwyczajny (Agnuis fragilis)

Bardzo rzadko spotyka się osobniki srebrzysto siwe z zielonkawo turkusowymi plamkami na bokach ciała. Spód ciała jest ciemny i nie posiada szerokich tarczek brzusznych jak u węży lecz kilka rzędów dachówkowato założonych na siebie drobnych zaokrąglonych łusek. Źrenica oka okrągła oko z ruchomą powieką. Zęby dobrze rozwinięte haczykowato zagięte do tyłu dobrze rozwinięte zwłaszcza z tyłu żuchwy. Prowadzi bardzo skryty i drapieżny tryb życia zdobywając pożywienie o zmierzchu i nocą. Występuje często w lasach w środowisku podmokłym, często na torfowiskach lub w ich pobliżu. Czasem można napotkać go na nasłonecznionych silnie porośniętych roślinnością pagórkach wygrzewającego się w promieniach słońca jednak większość dnia próbuje pozostawać w ukryciu pod gnijącymi belkami drewna lub tuz pod ściółką.

Żywi się zwykle drobnymi bezkręgowcami w tym owadami dżdżownicami i mięczakami. Zakończony rogowatym kolcem koniec ogona ułatwia mu rycie w pulchnym podłożu i doskonale przystosowany jest do przebywania w ściółce leśnej w ziemi i stertach kompostowych gdzie znajduje dużo pożywienia. Jako zwierze poruszające się niezbyt szybko często pada ofiarą ataków zarówno drapieżników jak i niestety ludzi. Często występuje w obejściach gospodarskich lub ich sąsiedztwie i stanowi łatwy łup dla kotów, które skutecznie ograniczają ich liczebność. Jego upodobanie do plażowania na krawędziach leśnych dróg lub na rozgrzanym asfalcie także w godzinach wieczornych stanowi dla nich duże zagrożenie. Często można spotkać szczątki tych zwierząt rozjechane na drogach. Zdarza się także spotykać je poćwiartowane lub uszkodzone umyślnie przez ludzi. Czasem dzieje się tak z obawy przed pokąsaniem lecz najczęściej jest to akt bezmyślnego wandalizmu lub głupoty. W niektórych regionach kraju zwyczajowa nazwa „ miedzianka „ przypisana jest padalcom lub brunatnej odmianie barwnej żmii zygzakowatej. Zwłaszcza przed objęciem ochroną gatunkową żmii padalce bez opamiętania wraz ze żmijami były dziesiątkowane przez ludzi z myślą, że żmije przecież można zabijać. Padalec ze złożoną swą biologią jest jednym z ciekawszych gadów, jego nietypowe przystosowanie się do warunków zewnętrznych zasługuje na szczególna uwagę. Także w budowie anatomicznej widoczne są w postaci szczątkowej pas barkowy i miednicy oraz tak zwane oko ciemieniowe występujące u niewielu gadów. Jest to pozostałość po prymitywnych praprzodkach z ery paleozoicznej, u których pełniło rolę organu wrażliwego na światło i temperaturę . U współczesnych gadów jedynie żywa skamieniałość hatteria posiada w pełni rozwinięty ten organ. Zasięg jego występowania obejmuje niemal całą Europę od północnej Afryki po Skandynawię Az do 66 stopnia szerokości północnej. Jego jajożyworodność jest cechą sytuującą go jako jednego z niewielu gadów żyjących tak daleko na północy europy. Ciąża a właściwie okres inkubacji zarodków w ciele samicy trwa około 90 dni po którym samica rodzi w pełni sprawne potomstwo w ilości kilkunastu sztuk. Rodzące się młode osobniki długości około 10 cm są jasnokremowego koloru z charakterystyczną czarną lub ciemną pręgą wzdłuż linii kręgosłupa i zdolne są do samodzielnego drapieżnego trybu życia. Bardziej przypominające swym kształtem bezkręgowca niż gada mają wielu naturalnych wrogów i w związku z tym niewiele osobników osiąga wiek rozrodczy. Uzasadniona więc jest długowieczność padalców. W literaturze podawane są informacje o wieku około 60 lat osiąganym przez ten gatunek. Na sen zimowy chętnie gromadzą się wraz z innymi gadami w miesiącach jesiennych najczęściej we wrześniu, gdzie zapadają w sen trwający aż do wczesnej wiosny. W kwietniu tuz po przebudzeniu się zwierzęta te przystępują do godów, w czasie których samce toczą zaciekle pojedynki często krwawe, w czasie których niejednokrotnie zdarza się, że gubią zwyczajem innych jaszczurek ogony. Metodę ta stosują także w przypadku zagrożenia przez inne drapieżniki lub chwytania ich do ręki przez człowieka. Ogony te po pewnym czasie odrastają jednak zakończenie go zrogowaciałym kolcem nie jest już tak wyraźne. Cały okres swojej aktywności rocznej po odbytych godach spędzają na intensywnym żerowaniu.

Pożywienie padalców stanowią przede wszystkim bezkręgowce, mięczaki, dżdżownice, owady i inne drobne zwierzęta. Żerują głównie o zmierzchu i nocą, dzień spędzają w ukryciu. Ich skryty tryb życia jest przyczyną wielu tajemnic w zwyczajach tych tak interesujących gadów. Gatunek ten uważa się za powszechnie występujący na terenie całego kraju różnie bywa z jego liczebnością w różnych regionach. W górach sięga do granic kosodrzewiny na nizinach zwłaszcza w terenie zalesionym lub podmokłym dość liczny. Gatunek objęty jest całkowitą ochroną stale zmniejszający swoją liczebność.