Żółw błotny (Emys orbicularis)

Wykopane podczas prac archeologicznych szczątki tego gatunku datowane są na kilka tysięcy lat. Ten egzotyczny dla naszej strefy geograficznej przedstawiciel, żyje jak inne współczesne żółwie w postaci niemal nie zmienionej od czasów gdy na świecie panowały dinozaury, to jest od około 200 milionów lat. Fakt, że przez tak długi okres zwierzęta te przetrwały w swojej postaci zawdzięczają wspaniałym zdolnościom adaptacyjnym i niesamowitą biologią.

Nasz rodzimy przedstawiciel ma pancerz długości około 20 cm samice i 17 cm samce, koloru Czarnego lub bardzo ciemno brunatny prawie czarny z nakrapianym deseniem pasków lub kropek w kolorze żółtym, skóra na ciele jest czarna z licznymi żółtymi różnej wielkości plamami czasem zlewającymi się ze sobą a czasem w głębszych okolicach całkowicie żółta. Układ tych żółtych nieregularnych plam jest charakterystyczny dla każdego osobnika jak linie papilarne człowieka. Tęczówka oczu u samic jest koloru jasnożółtego samce natomiast mają pomarańczowe lub niekiedy prawie czerwonawe. Wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy wiąże się z fizjologią rozrodu, samce są nieco mniejsze od samic i posiadają wklęsłą dolną część pancerza (plastron) samice zaś płaską, charakterystyczna jest także dla każdej płci wielkość ogona. Samce posiadają dużo większy i masywniejszy ogon z dalej posuniętą na zewnątrz kloaką. Górna część pancerza ( karapaks) u obu płci jest podobnie słabo wysklepiona, często obficie pokryta glonami. Charakterystyczne dla tego gatunku jest luźne połączenie obu części pancerza (plastronu z karapaksem) więzadłem chrzęstno-ścięgnistym u większości żółwi w tym miejscu jest połączenie kostne. Pancerz żółwi jest przekształconymi kośćmi żeber i mostka i składa się z płytek kostnych, naprzemiennie pokrytych tarczkami rogowymi co wzmacnia jego konstrukcję. Kości miednicy jak i kończyn przednich przytwierdzone są do pancerza luźnym więzadłem.

Żółwie budzą się ze snu zimowego wczesną wiosną widywane były aktywne osobniki pod koniec marca i na początku kwietnia w zależności od pogody. Są zwierzętami bardzo odpornymi na niskie temperatury pomimo swej zmiennocieplności. Niedługo po przebudzeniu żerując w płytkich częściach zbiorników wodnych przystępują do godów czasem także wędrując do miejsc gdzie napotykają samice. Gody odbywają bardzo ekspresyjnie atakując rywali a także siłą zmuszają samice do uległości. Zdarzają się wówczas przypadki drobnego kaleczenia się. Po odbyciu godów samce pozostają w miejscach żerowania a samice na przełomie maja i czerwca odbywają wędrówki do znanych sobie od lat miejsc lęgowych. Bywają przypadki że znajdujące się blisko zbiorniki wodne traktowane są jako chwilowa poczekalnia do czasu zanim temperatury otoczenia będą na tyle wysokie żeby ziemia miała odpowiednia temperaturę do złożenia jaj. Podczas wahań temperatury otoczenia lub po opadach odbywają krótkie rekonesanse w celu określenia warunków termicznych. W zbiornikach takich niejednokrotnie napotykane są w towarzystwie samic także samce, które nie są już tak agresywne i pobudzone jak tuż po śnie zimowym ich pobyt tam najprawdopodobniej jest dalszym ciągiem okresu godowego i dotyczy najprawdopodobniej tych samic, z którymi nie spotkały się wcześniej. Zdolności gadów do zachowywania aktywnego nasienia w ciele samic przez długi okres czasu, mogą wskazywać na celowość takich spotkań także w okresach poza porą godową. Takie zbiorniki wodne usytuowane w małej odległości od miejsc lęgowych są także doskonałym schronieniem dla świeżo wyklutych małych żółwików odbywających swoją pierwszą i najważniejszą w życiu wędrówkę. Spotyka się w nich także osobniki młodociane z lat wcześniejszych. Po odbyciu swojej wędrówki do miejsc lęgowych i złożeniu lęgu samice pozostawiają jaja własnemu losowi i powróciwszy do zbiorników wodnych intensywnie zerują aż do jesieni. Można je wtedy napotkać przy odrobinie szczęścia w godzinach wczesno porannych plażujące na pływających kępach roślinności lub wypłyconych plażyczkach. Pozostawione na nasłonecznionych miejscach jaja zakopane w ziemi na głębokości kilkunastu centymetrów w korzystnych warunkach temperatury inkubują się około 100 dni. Najważniejszymi dla prawidłowego rozwoju zarodków są wysokie temperatury czerwca i lipca. Przebywające w jaju małe żółwiki podlegają jak inne gady procesowi termicznej determinacji płci i w zależności od warunków termicznych w cieplejsze lata wykluwa się więcej samic w chłodniejsze zaś samców. Gdy w ostatnich miesiącach lata temperatury są niższe małe żółwiki są w stanie przezimować w jaju do wiosny i jeżeli zima jest łagodna wykluć się w roku następnym. Takie przypadki nie są rzadkie choć często jest też tak, że bywają na tyle chłodne lata, że żółwie nie osiągają sukcesu rozrodczego i tak dzieje się najczęściej. zwłaszcza na terenie Warmii i Mazur, który znajduje się w pobliżu naturalnej granicy północnego zasięgu występowania tego gatunku.

Podstawowym składnikiem pokarmowym żółwi są larwy owadów, różne bezkręgowce także larwy płazów chore ryby, czasem padlina rzadziej płazy. Zwierzęta te żerują całą dobę jednak szczególnie aktywne są o zmierzchu czasem nocą. W ciągu dnia w pogodne dni odpoczywając plażują. Aktywność roczna tych gadów trwa od marca lub kwietnia zależnie od warunków pogodowych i trwa do października. Jesienią żółwie zagrzebują się na dnie zbiorników wodnych by odbyć sen zimowy. W ostatnich latach trwają prace nad renaturalizacją siedlisk tych zwierząt gdyż tylko takie zabiegi gwarantują im pomyślny dalszy rozwój populacji. Dotyczy to zarówno środowisk wodno-błotnych jak i kserotermicznych miejsc, w których składają jaja. Żółwie błotne występują na terenie całej europy i są rzadko spotykanymi zwierzętami, najliczniejsze są jednak w europie środkowej i środkowo wschodniej , na Bałkanach i w Grecji także w Azji zachodniej i północnej Afryce. Na terenie Polski występują wyspowo na Polesiu, Warmii i Mazurach, okolicach Radomia w Zielonogórskim i Wielkopolsce. Znane są też inne stanowiska na terenie kraju jednak te wymienione są najliczniejsze. Żółwie błotne na terenie całej europy objęte są specjalnym statusem ochronnym podlegają bezwzględnej ochronie i figurują na czerwonej liście programu Natura 2000.