Ochrona przyrody

Zwierzęta

Rośliny

Grzyby

Hydrografia

Pozostałe

Turystyka

Polecamy

Opis przyrodniczy

Grzebiuszka ziemna ( Pelobates fuscus )



Grzebiuszka inaczej huczek jest jedynym w Polsce przedstawicielem rodziny grzebiuszkowatych. Jest to płaz występujący w różnych środowiskach półkuli północnej. To gatunek typowo lądowy charakterystyczny dla nizin.



Występuje na półwyspie bałkańskim na południu na północy zaś spotykany jest jeszcze w południowej Szwecji. Na terenie Polski występuje forma nominalna obecna wszędzie na nizinach, zwłaszcza tam gdzie są lekkie gleby. Te tajemnicze płazy aktywne o zmierzchu i nocą są jednymi z rzadziej napotykanych płazów. Liczebność ich też nie jest duża. Polska nazwa ich pochodzi od niezwykłej zdolności szybkiego zakopywania się w ziemi. Jest to forma ich obrony przed niebezpieczeństwem. Do tej czynności bardzo przydatne okazują się stwardniałe a nawet zrogowaciałe modzele piętowe widoczne u każdego osobnika. Zwykle w ciągu dnia pozostaje ona swoich kryjówkach ziemnych a uaktywnia się wraz ze zmierzchem i do rana aktywnie żeruje. Kształtem ciała przypomina niewielką ropuchę o gładkiej skórze, na której niewidoczne są gruczoły skórne.


Cechą charakterystyczną gatunku jest wydzielany zapach przypominający woń czosnku podczas podrażnienia skóry. Barwa jej ciała jest jak u wszystkich płazów jest bardzo zmienna, najczęściej spotykane są osobniki o barwie tła popielato siwej z plamkami o różnym kształcie od okrągławych do romboidalnych o kolorze ciemniejszym brunatnych lub brunatno zielonym. W odróżnieniu od innych płazów bezogonowych, samice niewiele różnią się wielkością od samców. Nie ma też typowych cech pozwalających odróżnić samce od samic, jak na przykład modzele godowe samców u innych płazów bezogonowych. Samce w porze godowej maja nieznacznie powiększone gruczoły kończyn przednich wyczuwalne dotykiem przez wprawnych obserwatorów. U obu płci występują natomiast charakterystyczne dla tego gatunku stwardniałe i bardzo widoczne modzele piętowe o księżycowatym kształcie służące do kopania w ziemi. Po obudzeniu się ze snu zimowego czasem już pod koniec marca osobniki wędrują do zbiorników wodnych, w pobliżu, których zwykle zimują. Zwykle są to niezbyt głębokie śródpolne stawki, oczka i zabagnione jeziorka. W niedługim czasie po tym przystępują do odbywania godów. Najkrócej ze wszystkich polskich płazów przebywają w wodzie odbywając gody.


Gody w zależności od warunków pogodowych zwykle zaczynają się w kwietniu i trwają do końca maja. Charakterystycznym dla gatunku jest to, że nie przebiegają one jak u innych płazów gromadnie. U grzebiuszek obie płcie wydaja głosy godowe choć brak im rezonatorów, głosy te słabo słyszalne wydawane są pod wodą i tylko stojąc blisko można je usłyszeć. Najczęściej jest to jedyny wskaźnik obecności godujących grzebiuszek gdyż nawet podczas godów starają się nie eksponować. Złożony skrzek przypominający rulony często oplata roślinność wodną i zależnie od temperatury wody jak u wszystkich płazów w różnym tempie postępuje rozwój zarodkowy. Wyklute już z jaj roślinożerne i żarłoczne larwy grzebiuszki intensywnie żerują osiągając jak na larwy polskich płazów rekordowy wprost rozmiar średnio około 15 centymetrów. W miejscach ich występowania czasem się spotyka dużą ilość aktywnych kijanek co widać także po stanie roślinności wodnej a czasem widoczne są spłoszone larwy wyskakujące ponad powierzchnię wody zupełnie jak ławice drobnych rybek. Przeobrażenie następuje po około trzech miesiącach ciągłego żerowania. Młode osobniki o wielkości około 4 centymetrów opuszczają środowisko wodne i zaczynają samodzielny i drapieżny tryb życia. Osobniki dorosłe intensywnie żerują podczas całego sezonu letniego żywiąc się głównie dżdżownicami, wijami i owadami zarówno w postaciach dojrzałych jak i w formach larwalnych.


Na sen zimowy grzebiuszki udają się w październiku zagrzebując się głęboko w różnych kryjówkach ziemnych. Bywały przypadki napotykania osobników podczas wykonywanych prac ziemnych nawet na głębokości około 2 metrów. Z uwagi na rzadkie możliwości napotykania tych płazów gatunek ten jest powszechnie mało znany choć posiada tak nietypowe zwyczaje. Grzebiuszki objęte są ochroną ścisłą na terenie całego kraju.





Autor opisu: Krzysztof Majcher








   


O nas...



Partnerzy