Sokół wędrowny (Falco peregrinus)

Ptak drapieżny o charakterystycznej sylwetce z długimi, szerokimi skrzydłami, krótką szyją i ogonem. Policzki są białe, z wyraźnymi, czarnymi „wąsami”. Na brzuchu i nogawicach dorosłych ptaków występują charakterystyczne poprzeczne pręgi (u młodych plamy są podłużne).

Sokół wędrowny obejmuje zasięgiem niemal cały świat. Na polskim niżu gnieździ się w większych kompleksach leśnych ze starodrzewiami sosnowymi, w górach wybiera miejsca zapewniające wysokie, strome, nagrzane ściany skalne. Ptaki zasiedlają także miasta, które oferują warunki zbliżone do górskich skał i przestrzeń do polowania. Dawniej występował na terenie całej Polski, w pierwszej połowie XX w. na terenie Warmii i Mazur notowany był jeszcze stosunkowo licznie. Od lat 50. nastąpiło jednak załamanie populacji, które w Polsce doprowadziło sokoła na skraj wyginięcia, a na terenach niżowych praktycznie do jego wymarcia. Przyczyną tych zmian była postępująca na całym świecie chemizacja rolnictwa, zwłaszcza stosowanie PCB i DDT. Trudnorozkładalne związki kumulują się w dużych stężeniach w organizmach drapieżników, a to spowodowało poważne zakłócenia w rozrodzie sokołów. Równocześnie zachodziły niekorzystne zmiany siedliskowe, ptaki były odstrzeliwane, niszczono ich gniazda i podbierano jaja (kolekcjonerstwo, sokolnictwo). W związku z katastrofalnym stanem populacji gatunek został objęty ochroną oraz rozpoczęto akcję zasilania populacji osobnikami z ośrodków hodowlanych. Niekorzystny trend został zahamowany, wciąż jednak sokół jest ptakiem bardzo nielicznym.

Sokół jest drapieżnikiem polującym na inne ptaki. Atakuje błyskawicznie spadając na upatrzonego ptaka z zawrotną prędkością z góry. W locie uderza szponami, po czym wyhamowuje i chwyta spadającą ofiarę. Sokół jest bardzo szybki ale nie jest na tyle sprawny i zwrotny by ponowić nieudany atak, dlatego w przypadku niepowodzenia musi rozpoczynać polowanie na nowo.

Miejsce gniazdowania sokoła objęte jest strefą ochronną (200m), zbliżanie się do sokolich gniazd oznacza łamanie prawa. Jednak szanse na spotkanie takich miejsc są niewielkie, w całej Polsce bowiem gniazduje prawdopodobnie ok. 10 par sokołów a dane o ich umiejscowieniu są często utajniane.