Głuszec (Tetrao urogallus)

Samce głuszców są największymi z europejskich ptaków grzebiących. Są wielkości indyka, a w ich ubarwieniu dominują metalicznie połyskujące kolory: szary, czarny i brązowy. Duży, zaokrąglony ogon rozkładają podczas tokowania w kształt wachlarza. Samice są mniejsze i mniej efektowne – ciemnobrązowe z rdzawą tarczą na piersi.

Głuszce zasiedlają rozległe lasy o naturalnym charakterze, przy czym preferują bory sosnowe (na niżu) i świerkowe (w górach) z mozaiką różnorodnych siedlisk. Jako tokowiska wybierają odludne, wilgotne tereny – mszary i bory bagienne, natomiast zimują na bardziej suchych, często piaszczystych wzniesieniach.

Chyba najbardziej znanym i efektownym aspektem życia głuszców są ich toki. Zarówno samce, jak i samice posiadają swoje rewiry. Samce są bardzo konserwatywne i przez wykazują silne przywiązanie do swojego rewiru, często do konkretnego drzewa i gałęzi, na której potrafią tokować przez kilka lat. Wiosennymi świtami dominujące samce odśpiewują pieśń godową. Pieśń składa się z trzech części: kłapania, korkowania i szlifowania. Podczas zapamiętałego szlifowania samce stają się chwilowo głuche, co dawniej wykorzystywali myśliwi aby zbliżyć się do tych płochliwych ptaków. Do koncertujących samców przybywają samice, czasem nawet z odległości kilku kilometrów, przywołują partnera odzywając się z ziemi, a po kopulacji wracają do swoich rewirów. Toki głuszców trwają od wczesnej wiosny do maja, gdy na tokowisku przestają się pojawiać samice. Samce tokują też jesienią w celu ustalenia hierarchii. Głuszce mogą krzyżować się z cietrzewiem czego efektem jest bezpłodne potomstwo – tzw. krzekoty.

Dieta głuszców składa się latem z pędów roślin, owoców runa, bezkręgowców (lubią mrówki) oraz drobnych kręgowców. Zimą odżywiają się znacznie bardziej monotonnie – zjadają niemal wyłącznie igły drzew iglastych.

We wczesnym średniowieczu głuszce zasiedlały praktycznie całą Polskę, jednak w następnych stuleciach areał tego gatunku stopniowo zmniejszał się i ulegał fragmentacji. W XIX w. głuszce wyginęły całkowicie w centralnej Polsce. W XX w. liczebność głuszca zmniejszała się stale by obecnie zachować się jedynie w kilku peryferycznych populacjach na południowych i wschodnich krańcach Polski. Przyczyną zaniku głuszca są zmiany siedlisk w jego ostojach – wyręby lasu i cięcia pielęgnacyjne, osuszanie podmokłych terenów, wypasy zwierząt hodowlanych, presja ludzi oraz wzrost populacji drapieżników. W dodatku głuszec, pomimo katastrofalnej sytuacji, bardzo późno objęty został w Polsce ochroną gatunkową, uczyniono to dopiero w 1995 r. Tymczasem polowania na głuszce silnie upośledzają lęgi tych ptaków – najaktywniejsze tokujące samce giną, natomiast młode nie przystępują do rozrodu.

Obecnie głuszec jest w Polsce gatunkiem ściśle chronionym, znajduje się także w załącznikuk I Dyrektywy Ptasiej. Głuszce hodowane są w Parku Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie k. Rucianego-Nidy i tam można je zobaczyć.