Ochrona przyrody

Zwierzęta

Rośliny

Grzyby

Hydrografia

Pozostałe

Turystyka

Polecamy

Opis przyrodniczy

Bóbr europejski (Castor fiber)



Bóbr jest największym europejskim gryzoniem a drugim po kapibarze w świecie. Bytuje praktycznie w całej Europie, z wyjątkiem Wysp Brytyjskich, półwyspu Iberyjskiego, Włoch i południowych Bałkanów. W Polsce obecny praktycznie na terenie całego kraju.

Jeszcze we wczesnym średniowieczu bóbr europejski zamieszkiwał licznie cała Europę i Azję od strefy stepów po tundrę. Jednak na skutek licznych polowań oraz zmian środowiskowych w wyniku postępu rolnictwa zasięg występowania tego gatunku szybko się zmniejszał. W Polsce, pomimo iż bobry były otaczane opieką książąt już w X wieku, zostały praktycznie wytępione do początku XX wieku. W wyniku licznych reintrodukcji bobrów rozpoczętych w latach 70. XX wieku populacja tych zwierząt zaczęła dość szybko wzrastać. Obecnie bobry występują praktycznie w całym kraju, a najliczniej zasiedlają północno- wschodnią część Polski. W 2000r. liczebność bobrów w naszym kraju szacowano na 18 000 osobników.

    Bóbr eubejski jest największym przedstawicielem gryzoni w Eurazji. Bóbr jest zwierzęciem o krępej budowie ciała. Dymorfizm płciowy praktycznie u bobrów nie występuje, chociaż dorosłe samice są większe od samców. Masa ciała dorosłych osobników wynosi 15- 36 kg. Długość ciała dorosłych zwierząt wynosi 90- 110cm, długość ogona 20- 23 cm, a jego szerokość 11- 17 cm. Bóbr ma 20 zębów w uzębieniu stałym. Kończyny przednie 5-paczaste, krótkie i chwytne, służą do pracy, jedzenia, kopania i pielęgnacji futra. Tylne kończyny również 5- palczaste służą do lokomocji, ich palce połączone są błoną pławną. Charakterystyczną cechą bobra jest jego ogon: duży, u nasady obły, potem grzbietowo- brzusznie spłaszczony o ostrych bocznych krawędziach i tępo zaokrąglony przy końcu. Ogon jest nagi, pokryty drobnymi płaskimi rogowymi łuskami. Pełni on rolę steru podczas pływania, podpory i przeciwwagi na lądzie, magazynu tłuszczu oraz głównego organu termoregulacji. W pobliżu odbytu znajdują się dwa gruczoły przyodbytowe (analne) oraz dwa gruczoły prepucjalne (worki stojowe), które odgrywają istotną rolę w komunikacji zapachowej. Szereg cech budowy ciała bobra wskazuje na jego znakomite przystosowanie do ziemnowodnego trybu życia, jak trzecia, przeźroczysta powieka chroniąca oczy podczas pływania.

    Bobry są roślinożercami, a skład ich pożywienia zależy od jego dostępności. Wiosną i latem zjadają niemal wyłącznie rośliny zielne, trawy i roślinność wodną. Jesienią intensywnie tną krzewy i ścinają drzewa, magazynując pokarm na zimę pod wodą.

    Bobry cechują się wysoko rozwiniętym systemem socjalnym. Żyją w rodzinach, które zajmują wyraźnie określone terytoria. Typowa rodzina składa się z rozmnażającej się pary rodzicielskiej i ich potomstwa: młodych tegorocznych oraz młodych z roku poprzedniego i liczy 4-10 osobników. Zwierzęta te znakują swój teren w specyficzny sposób, budując z błota, roślinności i gałązek niewielkie kopczyki. Kopczyki te są miejscami, gdzie zwierzęta składają strój bobrowy (wydzielinę gruczołów prepucjalnych o zapachu piżma).

    Okres rozrodczy trwa od grudnia do maja, a jego kulminacja przypada na styczeń. Ciąża trwa 105- 109 dni, a w warunkach naszego kraju młode rodzą się od kwietnia do sierpnia, a najwięcej w maju i czerwcu. Liczba młodych w miocie wynosi od 1 do 6, a ich masa wynosi średnio 0,5kg. Młode bobry opuszczają rodzinne gniazdo zwykle w trzecim roku życia na wiosnę i wędrują w poszukiwaniu partnera i miejsca osiedlenia się . Wędrówki takie nie przekraczają 20 km. Długość życia bobra to 15-20 lat.

    Aktywność bobrów w cyklu rocznym dzieli się na dwie zasadnicze fazy: letnią i zimową. Od wiosny do jesieni, bobry wykazują typowy nocny wzorzec aktywności dobowej. W ciągu dnia przebywają w ukryciu. W jesieni ma miejsce szczyt aktywności, kiedy intensywnie żerują, gromadzą pokarm na zimę oraz poprawiają i rozbudowują domki. Zimą przebywają całymi rodzinami w jednej komorze mieszkalnej w domku lub norze. Faza aktywności jest wtedy bardzo krótka, śpią nawet do 20 godzin.

    Spośród wszystkich zwierząt, bóbr wywiera chyba największy wpływ na środowisko, w którym występuje poprzez swoją działalność inżyniersko- budowlaną. Wpływ ten może być pozytywny (poprawa jakości wody, podniesienie poziomu, zapobieganie powodziom, stwarzanie i utrzymanie terenów podmokłych, co działa na korzyść innych gatunków), jak i negatywny (zatapianie pól uprawnych, lasów i dróg, erozja brzegów rzek, zjadanie plonów rolnych).



Rekordowa długość tamy zbudowanej przez bobry wynosiła 1,2 km w Ameryce Północnej, a wysokość innej ponad 5m.

Bibliografia

1)    Okarma H., Tomek A. 2008 Łowiectwo. Wydawnictwo Edukacyjno- Naukowe H2O, Kraków: 137- 140.

2)    Amann G.: Ssaki i zwierzęta zmiennocieplne. Wyd. MULTICO, Warszawa 1994

3)    Serafiński W., Wielgus – Serafińska E. : Ssaki. Wyd. PWN, Warszawa 1988





Autor opisu: Katarzyna Zwirska






   


O nas...



Partnerzy