Jezioro Długie

Jezioro Długie położone jest w bezpośrednim sąsiedztwie centrum Olsztyna, a mimo to jego otoczenie stanowią głównie tereny zielone – ogródki działkowe, zieleńce, las.

Naturalny stan brzegów i samego jeziora przez długi czas był jego charakterystyczną cechą. Pierwsza zabudowa, (koszary wojskowe) pojawiła się na brzegach jeziora dopiero pod koniec XIX w., a pierwsze osiedle mieszkaniowe powstało w trzeciej dekadzie XX w. Po drugiej wojnie światowej osiedle znacznie się zwiększyło i istniejąca kanalizacja nie była w stanie odebrać wzrastającej ilości ścieków. Zbudowano awaryjny przelew nadmiaru nieczystości wprost do wód Jeziora Długiego. Z tego powodu, od lat pięćdziesiątych, jezioro ulegało stopniowej degradacji, by pod koniec lat siedemdziesiątych stać się jednym z najsilniej zanieczyszczonych zbiorników w Polsce. Zamiast lokalną atrakcją, skrajnie zeutrofizowane jezioro było raczej przykrym problemem. Konieczna stała się jego rekultywacja. Pierwsze próby ratowania jeziora miały miejsce na początku lat osiemdziesiątych. Wybudowany został kanał łączący jezioro Długie z jeziorem Krzywym (via jezioro Czarne) oraz lewar łączący jezioro Długie z Łyną. Miało to umożliwić odprowadzenie zanieczyszczonych wód Długiego do Łyny i wprowadzenie na ich miejsce czystszych wód jeziora Krzywego. Próba nie powiodła się. Przede wszystkim nie odcięto całkowicie dopływu ścieków. Poza tym do Długiego wpływała woda z jeziora Krzywego, jednak lewar nie działał prawidłowo i nie odprowadzał wody do Łyny. Skutek był opłakany – w Długim znacznie wzrósł poziom wody, która zalała tereny na brzegach jeziora. Po kilku latach podjęto kolejne próby. Tym razem rekultywację prowadziła Katedra Inżynierii Ochrony Środowiska dzisiejszego UWM (dawniej ART). W pierwszym etapie przez 10 lat (z przerwami) prowadzono napowietrzanie wód jeziora. Stojąca na brzegu sprężarka tłoczyła powietrze do zamontowanych na jeziorze aeratorów. Następnie, w latach 2000-2003, do wód jeziora wprowadzono specjalne środki strącające nadmiar fosforu. W efekcie tych zabiegów stan powierzchniowych wód jeziora uległ znacznej poprawie. Dziś na brzegach jeziora występuje roślinność, ryby, ptactwo i liczne bezkręgowce. Jezioro Długie miało sporo szczęścia – jest jednym z bardzo nielicznych przykładów skutecznej rekultywacji technicznej. W głębszych partiach wód wciąż jednak panują warunki beztlenowe. Dostęp do jeziora jest dziś bardzo łatwy i wygodny. Dookoła jeziora prowadzą chodniki i szerokie ścieżki. Między południową i północną częścią jeziora znajduje się, legendarny dla Olsztyniaków, mostek spinający brzegi jeziora. Obchodząc brzegi jeziora natkniemy się na ślady prowadzonych dawniej rekultywacji. Na środku jeziora wciąż znajdują się drewniane platformy – pozostałość działających dawniej aeratorów. Jeszcze do niedawna na brzegach stały tablice informujące o napowietrzaniu i związanym z tym zakazie wchodzenia na lód. Na wschodnim brzegu (od strony ogródków działkowych) wciąż stoi sprężarkownia, która działała podczas napowietrzania jeziora. Na północno-wschodnim krańcu natomiast znajdują się pozostałości lewara, którym na początku lat 80. miała płynąć woda do pobliskiej Łyny. Przed wojną, na jeziorze Długim istniała plaża garnizonowa. Umiejscowiona była w pobliżu istniejącego dziś podestu przy ul. Leśnej, dziś jednak nie zobaczymy po niej śladów. Jezioro Długie stanowi obecnie atrakcyjne miejsce wypoczynku i relaksu mieszkańców Olsztyna. Nie można jednak zapominać o tym, że jeszcze niedawno był to „biologiczny cmentarz” i wciąż, pomimo czynionych wysiłków, nie jest to zbiornik w pełni równowagi. Dlatego korzystać z jego uroków należy z rozsądkiem i umiarem. Niewskazane jest na przykład wprowadzanie do jeziora dużych ilości zanęty czy używanie sprzętu, który mógłby wzruszyć denne, beztlenowe warstwy wód.



Autor opisu: Lech Pietrzak



GPS: N53 47.251 E20 27.646


Wyświetl większą mapę