Ochrona przyrody

Zwierzęta

Rośliny

Grzyby

Hydrografia

Pozostałe

Turystyka

Polecamy

Opis przyrodniczy

Kuprówka złotnica (Euproctis similis)



Kuprówka złotnica (Euproctis similis starszy synonim Porthesica similis) należy to motyli nocnych, pospolicie zwianych ćmami. Dokładniej jest przedstawicielem rodziny brudnicowatych (Lymantriidae). W tej rodzinie jest znana leśnikom brudnica mniszka i brudnica nieparka. Gąsienica tego motyla jest pięknie ubarwiona.

Kuprówka złotnica - Euproctis similis (Fuessly) - jest gatunkiem pospolitym w Polsce, ale niezbyt często spotykanym. Rodzina brudnicowanych liczy ponad 2500 gatunków, z których większość zamieszkuje Afrykę. Jednak jaskrawe kolory nie są nawiązaniem do afrykańskiej kultury Homo sapiens ale przystosowaniem do środowiska i barwami ostrzegawczymi dla potencjalnych drapieżników.

Kuprówka złotnica zaliczana jest do brudnic, których gąsienice mają na stronie grzbietowej, na 9. i 10. segmencie, po jednej brodawce w kształcie maleńkiego talerzyka o falującej powierzchni w czasie zaniepokojenia. Służą prawdopodobnie do odstraszania drapieżników. Dodatkowo włoski utrudniają schwytanie i czynią „mniej smacznymi”. Zachwycające nas piękno w sensie przyrodniczym nie zawsze ma przywabiać (tak jak kwiaty przywabiają owady odżywiające się nektarem, a przy okazji roznoszące pyłek i ułatwiające rozmnażanie roślin kwiatowych). Czasami "piękno" ma odstraszać i ostrzegać, jak czerwone światło na ulicy. Gąsienice żerują pojedynczo od września do czerwca, z okresem przerwy w miesiącach zimowych, na drzewach owocowych, dębach, wierzbach, topolach, brzozach, głogu, olszy, wierzbie iwie. Spotkać je można w wilgotnych lasach, zaroślach, parkach, sadach i ogrodach. Zimę gąsienice spędzają w podwójnym, białawym oprzędzie. Jak w kurtce z ociepleniem. Także w okresie linienia zamykają się w oprzędach, izolując się od świata i niebezpieczeństw. Po wylince kolejne stadia larwalne przegryzają oprzęd i porzucają go. Poczwarki przebywają w podobnych oprzędach, jak gąsienice w czasie zimy.

Dorosłe motyle spotkać można od połowy czerwca do połowy sierpnia (czasem nawet do września, w zależności od regionu). Nazwa motyla wzięła się od ubarwienia postaci dorosłych: samiec i samica są koloru białego, ale na końcu odwłoka ubarwione są w kolorze pomarańczowo-złotym (rudo-złotym). Można by powiedzieć, że to motyl o złotym kuprze (starsza nazwa – złotozad). Wielkość ciała owada dorosłego waha się w granicach 28-35 mm. Natomiast rozpiętość skrzydeł samca wynosi 26-32 mm, rozpiętość skrzydeł samicy: 32-40 mm. Dymorfizm płciowy zaznacza się nie tylko w wielkości ale samiec na przednim skrzydle, w okolicach kąta tylnego (taki termin entomologiczny, służący do precyzyjnej lokalizacji żyłek na skrzydłach), ma trzy szare plamki. Kuprówka złotnica to motyl koloru śnieżnobiałego (biała dama, częste ubarwienie w tej rodzinie), pokryty bardzo długimi, włoskowatymi łuskami. Przepięknie prezentuje się na zdjęciach.

Złoty „kuper” w postaci złotorudych włosków znajduje się na końcu odwłoka. Widać go po rozpostarciu skrzydeł (tak preparowane są motyle w kolekcjach entomologicznych), w naturalnym spoczynku, dachowato ułożone, białe skrzydła zakrywają cały odwłok. Tak owada najczęściej widzimy – chyba, że akurat zrywa się do lotu. Bardzo podobne ubarwione są imagines białki wierzbówki (Leucoma salicis) i brudnicy czarnelki (Arctornis l-nigrum) – nie mają jednak rudawo-złotego zakończenia odwłoka (poza innymi drobnymi, różniącymi detalami). Podobna jest także kuprówka rudnica (Euproctis chrysorrhoea) – ale ten gatunek ma rudy prawie cały odwłok. Samice składają jaja na spodniej stronie liści w złożach po 200–300 sztuk. Po około miesiącu z jaj wylęgają się gąsienice, które rozchodzą się po roślinie i dalej żerują w samotności, z dala od rodzeństwa.

CIEKAWOSTKI: Kuprówka złotnica jest gatunkiem palearktycznym, ale zawleczonym także to Ameryki Północnej (Neartyka). W wyniku energicznych działań zwalczających, gatunek ten nie zaaklimatyzował się, w przeciwieństwie do swego krewniaka – białki wierzbówki, który po zawleczeniu do Ameryki ok. 1920 r. stał się tak groźnym szkodnikiem lasów liściastych.

Bibliografia
Jarosław Buszko, „Atlas motyli Polski, Część II. Prządki, zawisaki, niedźwiedziówki”, Warszawa 1977, ISBN 83-85461-43-4



Autor opisu: S. Czachorowski






   


O nas...



Partnerzy