Ryś euroazjatycki (Lynx lynx)

Ryś zamieszkiwał kiedyś całą Europę oraz prawie cały kontynent azjatycki. Jednak działalność człowieka i zmiany środowiskowe doprowadziły do gwałtownego spadku liczebności tych drapieżników. Obecnie rysie występują od środkowej Europy i Skandynawii, poprzez Turcję, Irak, Rosję i Mongolię, aż do Mandżurii. Polska stanowi najbardziej zachodni skraj występowania rysia na nizinach europejskich. W Polsce populacja tych drapieżników wynosi ok. 200 sztuk, z czego większość osobników występuje na terenie Karpat (tzw. rysie karpackie), a tylko ok. 60 osobników jest rozproszonych w lasach północno- wschodniej Polski (tzw. rysie nizinne).

Rysie zamieszkują różnorodne środowiska, najczęściej jednak tereny leśne. W Azji zamieszkują też tereny bardziej otwarte, miejsca półpustynne i słabiej zadrzewione oraz wysokie góry (Himalaje). W Europie występują wyłącznie na terenach leśnych, w rozległych drzewostanach liściastych, mieszanych i iglastych, tak w górach jak i na nizinach.

Pokarmem rysi są dzikie ssaki kopytne jak sarna, kozica, wyjątkowo ich łupem mogą paść także duże ssaki kopytne: łoś, renifer, jeleń i dziki. W lasach nizinnych częstą zdobyczą są zające bielaki czy kuraki. Na niektórych terenach istotnym pokarmem rysi są również drobne gryzonie. Rysie polują zwykle pojedynczo, ale samice z młodymi potrafią to czynić wspólnie, w sposób zorganizowany. Ryś zjada około 1 kg mięsa w trakcie jednego posiłku, a w ciągu doby do 2,5 kg i często powraca do upolowanej zdobyczy.

Ryś eurazjatycki jest największym z wszystkich gatunków rysi. Masa ciała dorosłych osobników wynosi zwykle 15- 25 kg. Przeciętna długość ciała dorosłych osobników wynosi 70-130 cm, a wysokość w barkach ok. 65cm. Wygląd rysia jest bardzo charakterystyczny i trudno go pomylić z innymi zwierzętami. Ma krępy tułów, okrągłą głowę osadzoną na stosunkowo krótkiej, mocnej szyi, uszy szerokie u podstawy, trójkątne i sterczące zakończone charakterystycznymi pędzelkami sztywnych włosów o długości 4-5 cm. Od nosa ku policzkom, symetrycznie po obu stronach biegną trzy rzędy czarnych cętek, dobrze widocznych na białym tle futra, porastającego w tym miejscu pysk rysia. Ubarwienie rysi jest bardzo zmienne w różnych częściach areału geograficznego gatunku, od żółtawo- czerwonego do płowego i izabelatowatego. Zawsze stanowi kombinację dwóch elementów: ogólnej tonacji i plamistości.

Rysie, oprócz samic prowadzących młode, są zwierzętami wiodącymi pojedynczy tryb życia. Dorosłe samce i samice zajmują indywidualne areały osobnicze, które są znakowane za pomocą moczu, odchodów i wydzieliny gruczołów przyodbytowych. Rysie są aktywne głównie o zmroku i w nocy, a w ciągu dnia śpią i odpoczywają. Ryś doskonale widzi, nawet w warunkach, które ludzie uznają za zupełną ciemność. Zapewniają mu to oczy o bardzo dużej źrenicy oraz obecność warstwy odblaskowej otaczającej siatkówkę.

Okres rui jest u rysi dość rozciągnięty i może trwać od końca stycznia do marca. Zwiększa się wtedy aktywność rysi, znacznie częściej niż poprzednio wędrują w ciągu dnia. W czasie krycia samiec trzyma samicę za kark zębami. Ciąża trwa 67-74 dni, a w warunkach naszego kraju wykot młodych następuje w pierwszej połowie maja. Najczęściej rodzi się 2-3 młode, a rzadko jeden lub cztery. Śmiertelność młodych rysi, tak kociąt jak i młodych migrujących osobników, jest bardzo wysoka i wynosi 50-80%. Młode przebywają z matką, aż do czasu kolejnej cieczki, czyli opuszczają ją w wieku około 10 miesięcy. Samice mogą wydać potomstwo na świat już w 2 roku życia, samce rozmnażają się po raz pierwszy nieco później, w trzecim roku życia. W przyrodzie rysie z pewnością nie dożywają fizjologicznej starości, a najstarsze stwierdzone miały ok.17 lat. W niewoli osiągają wiek 25 lat.

WWF – Polska prowadzi program ochrony rysi w Polsce. Głównym celem projektu jest przywrócenie populacji rysi na obszarach, gdzie jeszcze niedawno występowały naturalnie. Obecnie szczególnie zagrożone są rysie z lasów pn.– wsch. Polski. Żyje ich tam zaledwie 60. Dlatego WWF już pracuje nad odtworzeniem populacji rysi w lasach mazurskich, gdzie te zwierzęta stale zamieszkiwały jeszcze 20 lat temu. Wykorzystujemy specjalną metodę reintrodukcji (tzw. „born to be free”), dzięki której młode urodzone w niewoli, już od pierwszych tygodni życia mogą poznawać dziką przyrodę i uczyć się życia na wolności. Pozostają jednak w kontakcie ze swoją matką aż do momentu usamodzielnienia. (źródło: http://rys.wwf.pl/)