Dyląż garbarz (Prionus coriarius L)

Dyląż garbarz (Prionus coriarius L.) po czesku zwany jest „piluna obecna”, po chorwacku „piljuna” a po litewsku „karklavabalis”, to duży i okazały chrząszcz z rodziny kózkowatych (Cerambycidae) związany z lasami iglastymi i liściastymi, czasem spotykany nawet w parkach. Dawniej uważany był za gatunek szkodliwy ale nie ma większego znaczenia gospodarczego, ponieważ zasiedla zmurszałe pniaki drzew liściastych i iglastych, przyspieszając ich rozkład. Obecnie uznawany za gatunek pożyteczny, przyspieszający rozkład martwego drewna. Dorosłe chrząszcze zaniepokojone wydają skrzypiące dźwięki.

Dorosłe owady (imago) osiągają wielkość od 1,8 do 4,5 cm długości (samice są zazwyczaj mniejsze), są ubarwione na rdzawobrunatnie (samice) lub czarno-brązowo (samce). Cechą charakterystyczna jest ząbkowane przedplecze. Czułki samców mają 12 członów, są piłkowane i sięgają poza połowę długości ciała. Samice mają czułki złożone z 11 członów. Jest polifagiem preferującym drzewostany starsze (100 letnie) i nasłonecznione. Dorosłe owady spotkać można w lipcu i sierpniu. Latające dorosłe owady („rojące” się) spotkać można po zmroku na zrębach, polanach i w pobliżu dróg leśnych. Niekiedy samce walczą o samicę Samica składa jaja w szczelinach kory drzew, zazwyczaj w grupach po 8-22 sztuki (lub pojedynczo). Maksymalnie samica może złożyć około 170 jaj. Jaja zaraz po złożeniu maja barwę biała, później nabierają koloru brunatnego. Larwy żyją na osłabionych drzewach iglastych i liściastych rosnących na glebach piaszczystych. Żywią się drewnie, drążąc nie rozgałęziające się korytarzyki, dochodzące do 180 cm długości. Rozrój trwa trzy lata, wyjątkowo może się przedłużyć do 4-5 lat. W tym czasie larwa linieje 14 razy i osiąga wielkość do 7,5 cm. Poczwarka koloru jasnożółtego osiąga wielkość 29-40 mm. Przepoczwarczenie zachodzi w ziemi na głębokości 3-9 cm, w kokonie uformowanym przez larwę, w czerwcu i lipcu. Wyjątkowo może odbyć się w martwym drewnie

Zasiedla zmurszałe pniaki i korzenie, rzadziej leżące pniaki i grube, odłamane gałęzie drzew liściastych takich jak brzoza, buk, dąb czy jesion oraz drzew iglastych takich jak jodła, sosna i świerk. Spotykano także w Polsce żerujące dyląże na gatunkach obcych: choina kanadyjska, jedlica Douglasa, sosna wejmutka, świerk kłujący i świerk sitkajski. Dawniej rzadko uszkadzał drewniane słupy telegraficzne i elektryczne (podziemne części zagrzybionych słupów). Gatunek występuje w Europie, Zachodniej Syberii, Azji Mniejszej i północnej Afryce. Dotarł do Ameryki Północnej, gdzie bywa szkodnikiem sadów owocowych. Pospolity w całej Polsce, poza wyższymi terenami górskimi.

Bibliografia



Autor opisu: St.Czachorowski