Jerzyk (Apus apus)

Owadożerny ptak z rodziny jerzykowatych (Apodidae) podobny do jaskółki, z jednolicie ciemnym upierzeniem i jasnym podgardlem.  Większą część życia spędza w powietrzu, gdzie pije, odżywia się, kopuluje i zbiera materiał na gniazdo. W Polsce średnio liczny ptak lęgowy podlegający ochronie całkowitej.

Jeżyk, niewielki ptak często mylony z jaskółką, o smukłej sylwetce i szybkim locie. Osobniki obu płci zbliżone wyglądem do siebie. Upierzenie matowoczarne, z wyjątkiem białego podgardla, niewidocznego w locie. Skrzydła długie, sierpowatego kształtu, ogon rozwidlony, krótkie nogi.  Młode osobniki  z jasnymi zakończeniami piór i większą ilością bieli na głowie. Długość ciała jerzyka wynosi 16-18 cm, rozpiętość skrzydeł 40-45 cm, masa ciała zaś 36- 52 g.
Jerzyk jest typowym ptakiem lęgowym ulicznych wąwozów, dawniej gniazdującym w szczelinach skalnych, w stromych górskich urwiskach i przepaściach. Obecnie coraz częściej spotykanym w miastach. Gniazduje na kominach, wieżach kościelnych i wysokich budynkach.  Dzięki przystosowaniu do środowiska miejskiego liczebność tego gatunku w Europie znacznie wzrosła.  Występuje na terytorium całej Europy aż po Bajkał. Zimują w Afryce na południe od Sahary. W Polsce średnio liczny ptak lęgowy, coraz częściej spotykany w miastach. W Tatrach możemy spotkać kolonie żyjące w pierwotnych gatunkach.
Przylot wiosenny jerzyków na środkowoeuropejskie lęgi odbywa się na początku maja. Ptaki najczęściej wracają do ubiegłorocznego gniazda, wyjątkowo zakłada nowe znosząc części roślin, piórka, wełnę i inne lekkie materiały, sklejając je śliną.  Umieszcza je najczęściej w szczelinie skalnej, wyrwie w murze, na strychu lub w dziupli. Jerzyki kopulują w locie.  Samica składa 2-3 białe jaja, w dwudniowych odstępach.  Wysiaduje je ok. 20 dni. Pisklęta pozostają w gnieździe średnio 42-45 dni. Po opuszczeniu gniazda stają się samodzielne. Dojrzałość płciową uzyskują w wieku 3 lat. Najstarszy zaobrączkowany jerzyk miał 21 lat, jerzyki należą więc do  ptaków długowiecznych. Pokarmem jerzyka są wyłącznie łowione w locie owady m.in. drobne chrząszcze, muchy, komary, bąki, małe motyle oraz pająki. Jerzyki uważa się za najszybciej latające ptaki, szczególnie bijące rekordy w przelotach długodystansowych. W powietrzu urządza sobie również krótkie drzemki, zwisając w powietrzu pod wiatr, na wysokości nawet 3 tysięcy metrów. Większość czasu spędza w powietrzu. Lata gromadnie.

Bibliografia



Autor opisu: Katarzyna Zwirska