Pustułka (Falco tinnunculus)

Jest po myszołowach najliczniejszym ptakiem drapieżnym Europy. Zasiedla niemal cały kontynent, w Polsce występuje na terenie całego kraju. Liczebność szacuje się na 3000 par lęgowych. Ten niewielkich rozmiarów drapieżnik, o zaostrzonych skrzydłach i długim, rozszerzonym na końcu ogonie, zawisa często w powietrzu, szybko trzepocząc skrzydłami (tzw. stójka w powietrzu). W Polsce podlega ochronie całkowitej.

Pustułka jest niewielkim drapieżnikiem należącym do rodziny sokołowatych (Falconidae). Długość ciała wynosi 30-40 cm, rozpiętość skrzydeł 70-80 cm, zaś masa ciała waha się od 170 do 260 g, co związane jest ze zmianami rezerw tłuszczu w okresie migracji i zimowania. Samice są nieznacznie większe od samców. Samiec jest pięknie ubarwiony, głowa i wierzch ogona popielate, z szerokim, czarnym pasem na końcu, grzbiet rdzawobrunatny, pokryty ciemnymi plamami w kształcie kropel. Samica kasztanowobrązowa, silnie prążkowana. Młode podobne do samic. Ogon długi w locie zaokrąglony.
Pustułki żyją w urozmaiconych krajobrazach kulturowych. Często wybierają zadrzewienia śródpolne, szpalery drzew w otwartym krajobrazie, skalne urwiska, bagna i torfowiska z krzewami i drzewami oraz strefę śródmiejską, w której lubi wieże kościelne i wysokie budynki. Zasiedla prawie całą Europę, dużą część Azji i Afryki. W Polsce występuje na terenie całego kraju, szczególnie na niżu, na terenach rolniczych i zurbanizowanych, także w górach.
Wiosną ptaki przelatują od początku marca do połowy kwietnia, ze słabo zaznaczonym szczytem na przełomie tych miesięcy. Jesienna wędrówka zaczyna się w sierpniu, kończy w listopadzie. Pustułki lecą pojedynczo, rzadko grupkami złożonymi z kilku osobników. Do lęgu przystępuje raz, sporadycznie dwa razy do roku. Widowiskowe gody mają na celu dobranie się par. Samice wybierają partnera na podstawie jego wieku i zdolności zdobywania pokarmu. Para wykorzystuje gniazda innych ptaków, jak wrony, sroki, gołębia i ptaków drapieżnych, jak również szczeliny i nisze skalne. Od marca do czerwca samica składa 3-6 jaj (średnio 5) o żółtawej barwie i czerwonobrunatnym plamkowaniu. Wysiaduje je 30 dni, a po następnym miesiącu młode opuszczają gniazdo. Samiec czasami pomaga w wysiadywaniu, najczęściej jednak dokarmia samicę i młode. Pisklęta są gniazdownikami. Pokarmem pustułek są głównie polne gryzonie, czasem większe owady, jaszczurki oraz młode ptaki. Typową metodą łowiecką pustułki jest wymagające dużego nakładu energii zawisanie w miejscu. Głowa ptaka jest wtedy skierowana do dołu, a skrzydła niezwykle szybko wtedy trzepocą. Pustułki wydają, szczególnie w okresie lęgowym, serię ostrych, krzykliwych, szybko powtarzanych dźwięków: „kjikjikjikji”.



Autor opisu: Katarzyna Zwirska