Krogulec (Accipiter nisus)

Mały ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), z długim ogonem i stosunkowo szerokimi skrzydłami. Samiec wyraźnie mniejszy od samicy, o charakterystycznym ubarwieniu. Prążki na piersi o rdzaworudym odcieniu, podbródek pomarańczoworudy, a tęczówki oczu jaskrawopomarańczowe są jego cechą charakterystyczną. W Polsce bardzo nieliczny ptak lęgowy i zimujący, podlegający ochronie całkowitej. Zuchwały i skuteczny łowca drobnych ptaków.

Krogulec jest ptakiem drapieżnym przypominającym większego jastrzębia. Ma jednak bardziej smukłą sylwetkę, a ogon jest równo ścięty. Samiec i samica różnią się wyraźnie rozmiarami, samica znacznie większa od samca. Długość ciała krogulca sięga od 30-40 cm, rozpiętość skrzydeł 60-80 cm, zaś masa ciała u samców ok. 150 g i 250-300 g u samic.  Ubarwienie młodych ptaków znacznie różni się od dorosłych, a samca od samicy. Prążki na piersi o rdzaworudym odcieniu, podbródek pomarańczoworudy, a tęczówki oczu jaskrawopomarańczowe są cechą charakterystyczną samca. Wierch ciała dorosłego samca jest niebieskoszary, samicy brązowo-szary, młodych brązowy. Nogi żółte i cienkie. W locie widać szerokie, zaokrąglone skrzydła oraz równo ścięty ogon z czterema poprzecznymi pręgami.
Ptak ten preferuje obrzeża większych zadrzewień, zagajniki śródpolne, gęste młode lasy, skraje miast. Szczególnie często spotykany w borach szpilkowych i mieszanych z dużymi polanami. W Europie występuje wszędzie tam, gdzie są odpowiednie lasy. W sprzyjających warunkach mogą osiągać liczebność 10-20 par na 100km2. W Polsce liczebność szacuje się na 2 tysiące par, ale ma ona tendencję wzrostową. Zamieszkuje całą Polskę, jednak częściej lęgnie się we wschodniej części kraju. Poza Europą gniazduje w północnej Afryce i prawie całej Azji. Część ptaków zimuje w pobliżu miejsc lęgu, inne migrują od końca września do początku listopada. W tym czasie do Polski dolatują ptaki ze wschodu i północy. Od marca do maja odbywa się przelot wiosenny.
Do lęgu krogulec przystępuje raz w roku. Para buduje wspólnie gniazdo, wyścielone kawałkami kory, mchem, sierścią i igliwiem, często umiejscowione na świerku. Od kwietnia do czerwca samica składa 4-6 niebieskawych jaj z brązowymi plamkami. Wysiaduje je przez 33-36 dni, a młode przebywają w gnieździe tylko 4-5 tygodni. Rolę żywiciela rodziny przejmuje w tym czasie samiec. Krogulec poluje z zaskoczenia. Bacznie obserwuje okolicę, wykorzystuje do ataku naturalne osłony w postaci płotów, krzewów, drzew. Jego zdobyczą są najczęściej drobne ptaki wróblowate, sikory i inne do wielkości drozda. Samice polują na drozdy, kuropatwy i gołębie. Zimą polują na ptaki z przydomowych karmników. Nauczył się nagniatać je na szyby, co ułatwia mu złapanie ogłuszonej ofiary.

Bibliografia



Autor opisu: Katarzyna Zwirska