Pokrzywnica (Prunella modularis)

Ptak wielkości wróbla z rodziny Płochaczy (Prunellidae) zwany też Płochaczem pokrzywnicą. Dzięki maskującemu upierzeniu często mylona z wróblem. Zamieszkuje bory szpilkowe i mieszane oraz zadrzewienia śródpolne i tereny z licznymi żywopłotami. W Polsce dość liczne, szczególnie na południu, wschodzie i w centrum kraju. Objęta ścisłą ochroną gatunkową.


Pokrzywnica jest niewielkim ptakiem wielkości wróbla, ale o zdecydowanie smuklejszej sylwetce. Umaszczenie maskujące, z daleka ciemnobrązowa, z bliska zaś ołowianoszara z ciemnymi kreskami na wierzchu. Pierś i głowa niebieskawoszare, ciemię i pokrywy uszne zaś brązowe. Dziób smukły, krótki ciemny z jaśniejszą końcówką, oczy rudobrązowe. Młode osobniki z wyraźniej zaznaczonym kreskowaniem, również na spodzie ciała. Długość ciała 14,5 cm, rozpiętość skrzydeł 19-21cm, masa ciała zaś ok. 20 g.
Zamieszkuje bory i lasy mieszane i iglaste, często ich skraje. Szczególnie upodobała sobie młode szpilkowe zagajniki. Spotykana również na terenach z licznymi żywopłotami i z licznymi zadrzewieniami śródpolnymi. W okresie lęgowym spotkać ją można w miejskich parkach, na cmentarzach i w większych ogrodach, gdzie trzyma się niskiej, gęstej roślinności.  W górach spotykana do wysokości 2 000 m n.p.m. czyli do górnej granicy kosodrzewiny. Areał jej występowania obejmuje prawie całą Europę oraz Azję Mniejszą aż po Kaukaz. W Polsce dość liczna szczególnie na południu i wschodzie i w centrum kraju. Nieliczne ptaki zimują w naszym kraju, większość odlatuje w rejon śródziemnomorski.
Od kwietnia do lipca pokrzywnice odbywają najczęściej dwa lęgi. Samica kopuluje z wieloma partnerami, jednak partner często przed kopulacją pozbywa się nasienia swojego poprzednika dziobiąc samicą w kloakę. Gniazdo zbudowane z mchu, cienkich gałązek i źdźbeł traw zakłada często w młodym świerku, żywopłocie lub zaroślach. W kwietniu i czerwcu samica składa ok.5 niebieskawych jaj, które wysiaduje na zmianę z samcem przez ok.14 dni. Młode opuszczają gniazdo po kolejnych dwóch tygodniach, gdy nauczą się latać.
Pokarm pokrzywnicy stanowią głównie owady, jak muchówki, chrząszcze, mrówki, zimą natomiast małe nasiona roślin oleistych i jagody. Pokrzywnica porusza się po ziemi pochylona, często skacząc z nieregularnymi przerwami. Wiosną często śpiewa siedząc na czubkach drzew. Głos samca delikatny, wysoki i skrzypiący przypominający skrzypienie drzwi, wabi ostrym „cszik”.

Bibliografia



Autor opisu: Katarzyna Zwirska