Pluszcz zwyczajny (Cinclus cinclus)

Ptak z rodziny pluszczy (Cinclidae) o charakterystycznej krępej budowie ciała z zadartym ogonkiem. Ubarwienie brązowoczarne z dobrze widocznym białą plamą na podgardlu i piersi przypominającą śliniak. Jedyny ptak śpiewający potrafiący pływać i nurkować. W Polsce nieliczny ptak lęgowy i zimujący podlegający ochronie całkowitej.

Pluszcz, ze swoją krępą budową przypomina małego drozda. Ubarwienie brązowo czarne z białym podgardlem i piersią. Ogon krótki, charakterystycznie zadarty do góry, skrzydła zaokrąglone. Młode osobniki szare, bez białej plamy, dzięki ciemnym brzegom piór charakterystyczne łukowanie. We wszystkich szatach biała powieka, zaś nogi i dziób czarno brązowe. Długość ciała  sięga 17-20 cm, rozpiętość skrzydeł 26-30 cm, masa ciała zaś ok. 60 g.
Pluszcz występuje przy górskich rzekach i potokach o szybkim nurcie, spotykane również przy zbiornikach wodnych w wiejskich okolicach i na obrzeżach miast. Zimą poszukują nie zamarzniętych zbiorników wodnych, często pojawiają się wtedy na brzegach jezior i stawów. Występuje na terenie Europy, na Bliskim Wschodzie i północno- wschodniej Afryce. W Polsce zamieszkuje głównie tereny górskie, powszechny w Karpatach i Sudetach do wysokości 1600 m n.p.m.  Spotykany również na północy kraju, choć jego populacja na nizinach zmniejszyła się znacznie wraz ze zniknięciem młynów.
Pluszcz prowadzi osiadły tryb życia, zimą schodzi w niższe partie. Od maja do czerwca odbywa najczęściej dwa lęgi. Gniazdo buduje z mchu i części roślin o kształcie kuli z wejściem z boku. Umiejscawia je zwykle pod mostem, pod nawisem brzegu czy też we wnęce tamy. Wykorzystuje też coraz częściej budki lęgowe. Samica składa 4-6 białych jaj, które wysiaduje ok. 20 dni. Samiec dokarmia samicę. Pisklęta wykluwają się pokryte szarym puchem, opuszczają gniazdo po około 3 tygodniach. Pozostają jednak pod opieką rodziców jeszcze przez miesiąc.
Pokarmem pluszcza są larwy wodnych owadów: chruścików, widelnic i jętek, ponadto wirki, kiełże, ośliczki i drobne ślimaki. Pluszcz czatuje na zdobycz stojąc na kamieniach leżących w wodzie. Nurkuje znakomicie, a nawet chodzi po dnie. Gęste upierzenie zaimpregnowane tłustą wydzieliną gruczołów kuprowego umożliwia mu bezpieczne żerowanie. Śpiew pluszcza składa się z szorstkich i gwiżdżących tonów, odzywa się ostrym „ tsit”. Śpiewają zarówno samce jak i samice. Pluszcz jest narodowym ptakiem Norwegii.

Bibliografia



Autor opisu: Katarzyna Zwirska