Ochrona przyrody

Zwierzęta

Rośliny

Grzyby

Hydrografia

Pozostałe

Turystyka

Polecamy

Opis przyrodniczy

Piestrzenica kasztanowata (Gyromitra esculenta (Pers.) Fr.)



Wybierając się na wiosenne grzybobranie należy uważać na pojawiające się w kwietniu owocniki piestrzenicy kasztanowatej (Gyromitra esculenta (Pers.) Fr.). Jest to gatunek silnie trujący.

Nazwy potoczne: babie uszy, babi uch, babieusz, grzyb majowy

 

 

Pozycja systematyczna (*).

 

Królestwo: grzyby właściwe (Fungi)

 

Typ: grzyby workowe (Ascomycota)

 

Klasa: woreczniaki (Ascomycetes)

 

Rząd: kustrzebkowce (Pezizales)

 

 

Opis owocnika. Owocnik (przekształcone apotecjum) przypomina swym kształtem owocniki grzybów kapeluszowych. Główka owocnika ma kształt w przybliżeniu kulisty, powierzchnia jest silnie, mózgowato pofałdowana, barwy kasztanowatej do czarnobrunatnej, o wymiarach 4-12x2-6 cm, w środku pusta. Trzon szarawobiaławy, nieco zgrubiały w dole, zazwyczaj lekko pofałdowany, za młodu pełny, na starość pusty, krótki (1-5 cm). Miąższ cienki, woskowaty, bardzo kruchy. Smak i zapach przyjemny. Wysyp zarodników biały.

 

 

Występowanie: (III)IV-V(VI); na ziemi, pojedynczo lub w grupach; w lasach sosnowych, na glebach piaszczystych, często w młodnikach; pospolita na niżu.

 

 

Wartość użytkowa: silnie trująca – w skrajnych przypadkach śmiertelnie trująca.

 

Czynnikiem toksycznym jest gyromitryna (N-metylo-N-formylohydrazon aldehydu octowego) uważana przez niektórych za substancję złożoną z monometylohydrazyny (MMH), kwasu helwelowego i innych związków. Substancja ta rozkłada się w czasie gotowaniu lub suszenia (przy dużym dostępie powietrza). Trudno jednak stwierdzić stopień jej rozkładu – lepiej nie ryzykować.

 

Do zatruć dochodzi po spożyciu surowych lub niedogotowanych owocników. Znane są przypadki zatruć WZIEWNYCH –  w czasie suszenia lub oparami w czasie gotowania.

 

Objawy zatrucia występują po 6-14 godzin od spożycia (czasem nawet po kilku dniach). Najczęściej nagle pojawiają się nudności, wymioty, bóle brzucha, różnie nasilona biegunka (czasem krwawa). W przypadku ciężkich zatruć i u dzieci pojawia się uczucie silnego osłabienia, zawroty głowy, osłabienie mięśniowe, drgawki i zaburzenia świadomości. W dalszej kolejności następuje rozpad czerwonych krwinek, uszkodzenie wątroby i nerek.


Gatunki podobne. Piestrzenica kasztanowata może być mylona z jadalnym smardzem (Morchella), wyróżniającym się główką z jamkami przypominającymi plastry miodu.

Bibliografia

Burda P. 1998. Zatrucia ostre grzybami i roślinami wyższymi. PWN, Warszawa, s. 356.

 

Gerhardt E. 2006. Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. KDC, Warszawa, s.718.

 

Gumińska B., Wojewoda W. 1985. Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL, Warszawa, s.504.

 

Klawitter M. 2005. Diagnostyka mikologiczna zatruć grzybami. Wyd. Śląsk, Katowice, s. 256.

 

Pilát A. 1978. Mały atlas grzybów. PWRiL, Warszawa, s. 126.

 

 

* - W związku z ciągłymi, często dość istotnymi zmianami w systematyce grzybów, przyjęto tu uproszczoną systematykę Hawkswortha i in. (1995). Aktualna pozycja systematyczna opisywanych gatunków dostępna jest na stronie Index Fungorum – www.indexfungorum.org/



Autor opisu: Grzegorz Fiedorowicz








   


O nas...



Partnerzy