Opis przyrodniczy
Smardz jadalny (Morchella esculenta Pers.)
Wiosną w lasach, a ostatnio również w ogrodach, możemy spotkać charakterystyczne owocniki smardza jadalnego (Morchella esculenta Pers.). Warto pamiętać, że gatunek ten podlega ochronie ścisłej.
Nazwy potoczne: smorz, smordz, zmarszcz
Pozycja systematyczna (*).
Królestwo: grzyby właściwe (Fungi)
Typ: grzyby workowe (Ascomycota)
Klasa: woreczniaki (Ascomycetes)
Rząd: kustrzebkowce (Pezizales)
Status prawny. Gatunek podlega ochronie ścisłej. Kategoria zagrożenia - R
Opis. Owocnik (przekształcone apotecjum) składa się z główki i trzonu; bardzo zmienny pod względem wielkości – od 3 do 20(30) cm wysokości, wewnątrz pusty. Główka barwy szaroochrowej do miodowożółtej, powierzchnia podzielona na charakterystyczne poletka przypominające plastry miodu, pojedyncze poletka (alweole) ułożone nieregularnie. Trzon najczęściej białawy, powierzchnia nieregularnie pomarszczona lub gładka, 5-9 x 2-4 cm. Miąższ białawy do kremowego, kruchy. Smak i zapach słabo wyczuwalny, przyjemny.
Występowanie: IV-V; często w grupach; najczęściej w miejscach o żyznej glebie, w lasach liściastych, zaroślach, w parkach, coraz częściej w ogrodach; nie należy do gatunków rzadkich. W Olsztynie spotykany m.in. w Lesie Miejskim (foto), na terenie Kortowa czy ogródków działkowych.
Wartość użytkowa: smaczny grzyb jadalny – w Polsce podlega ochronie !!!
Można pomylić z trującymi owocnikami piestrzenicy kasztanowatej (Gyromitra esculenta).
Gatunki podobne. Owocniki smardza jadalnego są bardzo zmienne pod względem kształtu i barwy. Mikolodzy wyróżniają kilka odmian tego gatunku. Inne smardze (np. s. stożkowy, s. wyniosły) mają bardziej regularnie ułożone jamki. Smardze mogą być mylone z trującą piestrzenicą kasztanowatą (Gyromitra esculenta).
Bibliografia
Gerhardt E. 2006. Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. KDC, Warszawa, s.718.
Gumińska B., Wojewoda W. 1985. Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL, Warszawa, s.504.
Pilát A. 1978. Mały atlas grzybów. PWRiL, Warszawa, s. 126.
* - W związku z ciągłymi, często dość istotnymi zmianami w systematyce grzybów, przyjęto tu uproszczoną systematykę Hawkswortha i in. (1995). Aktualna pozycja systematyczna opisywanych gatunków dostępna jest na stronie Index Fungorum – www.indexfungorum.org/
Autor opisu: Grzegorz Fiedorowicz
Oddział Warmińsko-Mazurski PTTK