Ochrona przyrody

Zwierzęta

Rośliny

Grzyby

Hydrografia

Pozostałe

Turystyka

Polecamy

Opis przyrodniczy

Nietoperze (Chiroptera)



Nietoperze (Chiroptera), rękoskrzydłe- to rząd ssaków, liczący ok. tysiąc gatunków. W Polsce występuje 21 gatunków, zdolnych do aktywnego lotu, dzięki skórzastej błonie lotnej, rozpiętej między bardzo wydłużonymi kończynami przednimi, bokiem ciała i kończynami tylnymi.



Rząd Chiroptera podzielono na dwa podrzędy: nietoperzy wielkich (Megachiroptera)- owocożernych, oraz nietoperzy małych (Microchiroptera)- owadożernych, do których należą nietoperze występujące w Polsce, reprezentujące 2 rodziny: podkowcowatych, o charakterystycznych naroślach skóry w okolicy nosa przypominających podkowę, np. podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros), oraz rodzinę mroczkowatych, z których 9 gat. Jest związanych z lasami: m.in. nocek wąsatek (Myotis mystacinus), mroczek pozłocisty (Eptesicus nilssoni), karlik malutki (Pipistrellus pipistrellus), borowiec wielki (Nyctalus noctula), gacek wielkouch (Plecotus auritus) i mopek (Barbastella barbastellus).

Nietoperze aktywne są głównie o zmierzchu i w nocy, żywią się owadami, których olbrzymie ilości chwytają w locie. Loty nocne i łowy owadów możliwe są dzięki echolokacji, tj. wydawaniu przez nietoperze ultradźwięków, które odbite od przeszkód (owadów, ścian itp.)są odbierane i pozwalają im orientować się w ciemności. Nietoperze zapadają w sen zimowy, w czasie którego, jak i w czasie spoczynku dziennego, mogą obniżać znacznie temperaturę ciała (heterotermia).

Borowiec wielki (Nyctalus noctula)- jeden z nietoperzy żyjących w Polsce związany z lasami. Ma długość 7-8 cm i rozpiętość skrzydeł 35- 38 cm, waży 15-40g. Małe uszy są szeroko rozstawione, a skrzydła długie i proste. Krótkie futerko z wierzchu jest brązowozłote, a spod spodu żółtawe. Nagie części ciała oraz błony lotne mają barwę czarniawą. Poluje nocą i o zmierzchu. Bardzo szybki lot odbywa się często do wysokości 80m, jest przerywany nagłymi spikowaniami. Gatunek ten może odbywać wędrówki na odległość 1500 km. Latem gniazduje w dziuplach spróchniałych pni, dziuplach dzięciołów, szczelinach murów i skał, jak również na strychach. Młode rodzą się wiosną, po 10- 12 tygodniach ciąży. W miocie jest tylko 1 lub 2 młode, ważące 5g. Borowiec wielki występuje popularnie w lasach liściastych i mieszanych, niewielkich zadrzewieniach i starych parkach, do wysokości 1300 m n.p.m.

Karlik malutki (Pipistrellus pipistrellus)- najmniejszy krajowy nietoperz, o wąskich skrzydłach i krótkich uszach. Futerko na grzbiecie brunatne ze złotawym odcieniem, na spodzie ciała jaśniejsze. Długość ciała 4 cm, masa 6 g. Latem chroni się na strychach, w dziuplach i budkach. Wylatuje na żer zaraz po zachodzie słońca. Na zimę odlatuje na południe Europy. W końcu czerwca samica rodzi dwa młode.




Nietoperze zawsze były symbolem mocy nieczystych, czarów i nieszczęścia. Nawet ślady diabła na wielu średniowiecznych wizerunkach noszą ślady inspiracji pyszczkiem mopka lub podkowca, szatan zaś był wyobrażany jako czarny anioł ze skrzydłami nietoperza. Z ich skrzydłami przedstawiano również mitologiczne Erynie, boginie zemsty. Według starożytnych Rzymian nietoperz odpędzał nieszczęścia, a dla Greków był symbolem czujności. Chińczycy widzieli w nim wcielenie samego Stwórcy Świata- Hun Tuna. W Europie uważany był za siewce niepokoju, gdyż przypominał o istnieniu ciemnych sił demonicznych.


Na Podkarpaciu od kilku lat prowadzony jest program liczenia hibernujących nietoperzy. W roku 2007 na terenie nadleśnictwa Dukla zimowało 281 osobników należących do 7 gatunków. Najwięcej, bo aż 117, naliczono podkowców małych.



Bibliografia

1)    Mała encyklopedia leśna, PWN Warszawa 1991.

2)    Abbadie Luc: Las środowisko żywe, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław 2006.

3)    Dr Dorota Zawadzka, dr Marek Sławki: Las. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Cop. 2007.

4)    Marszałek Edward: Las pełen zwierza. Wydawnictwo Ruthenus, Krosno 2009.

5)     http://www.oton.sylaba.pl/zimowiska_ranking.html, data odczytu: 09.05.2010r.





Autor opisu: Katarzyna Zwirska






   


O nas...



Partnerzy