Ochrona przyrody

Zwierzęta

Rośliny

Grzyby

Hydrografia

Pozostałe

Turystyka

Polecamy

Opis przyrodniczy

Szeliniak sosnowiec



Szeliniak sosnowiec (Hylobius abietis L.) to średniej wielkości chrząszcz z rodziny ryjkowcowatych (Curculionidae), uważany za groźnego szkodnika leśnego. Dla tego chrząszcza las pachnie znacznie intensywniej, zwłaszcza żywica ściętych drzew. To znakomity biodetektor chemiczny. Parafrazując powiedzenie, że siano pachnie inaczej zakochanym i koniom, tak i ścięta sosna pachnie ludziom i szeliniakom zupełnie inaczej.



Wielkość owada dorosłego waha się w granicach 7,3-13,5 mm. Pokrywy skrzydłowe są szersze w części przedplecza tworzą jakby barki, czym wyróżniają się szeliniaki od smolików (inne chrząszcze z rodziny ryjkowcowatych). Podobny do niego jest szeliniak czarny (Hylobius piceus Deg.) – nieco większy (12-16 mm). Larwy koloru biało-żółtego z brązowymi głowami, nie posiadają odnóży. Żyją w wydrążonych korytarzykach, najpierw pod korą, później w drewnie.

Wiosną owady doskonałe (imagines) poszukują na porębach młodych drzewek sosny. Tam w czasie żerowania w korze wygryzają pierścienie okalające pień. Dlatego uważane są za szkodnika lasu. Samice, po wielokrotnej kopulacji, składają jaja (50-100 sztuk) do korzeni pniaków świeżo ściętych sosen, świerków lub modrzewi. Dlatego owady te można spotkać na porębach. Z jaj po około 2-3 tygodniach wylegają się larwy, które zaczynają drążyć chodniki, najpierw w łyku, potem w bielu. W kolejnym roku, po przezimowaniu, następuje przepoczwarczenie (larwy żyją 1-2 lata). Czasem nowe pokolenie wylega się już jesienią (wrzesień-październik), zazwyczaj jednak larwy zimują i przepoczwarczają się dopiero wiosną następnego roku.

Dorosłe chrząszcze zimują ukryte wśród liści pod zwalonymi drzewami. Dorosłe chrząszcze żyją 2-3 lata, lecz latają tylko młode. W kwietniu, maju lub czerwcu zlatują się na poręby, gdzie następuje kopulacja. W lipcu dorosłe chrząszcze spotkać można w koronach nasłonecznionych drzew, rosnących na skraju lasu. Tam żywią się gałązkami. Jesienią schodzą do gleby, gdzie zimują w ściółce.



Gatunek zasiedla Europe, Syberią i Japonię (Palearktyka). Chrząszcze te uważane są za szkodniki leśne, gdyż żerując na młodych sadzonkach, ogryzają korę nadziemnej części pnia, powodując zranienia i osłabienia młodych drzewek. W wyniku intensywnego żerowania i ogryzienia kory, sadzonki giną.

Owady wyczuwają różnorodne substancje nawet w niewielkiej koncentracji. Dlatego potrafią wyczuć z daleka dogodne siedlisko i do niego dotrzeć z daleka. Substancje te, wydzielane przez drzewa, określane są atraktantami. Do takich atraktantów dla owadów, związanych z drewnem, należą terpeny, kwasy tłuszczowe zawarte w żywicach: kwas palmitynowy, stearynowy, oleinowy, linolowy, linolenowy, jak również ich estry metylowe. Szeliniak sosnowiec potrafi wyczuć z odległości 1 m już koncentrację takich atraktantów w stężeniu zaledwie jeden na 10 milionów. Owady kierują się w stronę źródła zapachu, wykorzystując kierunki prądów powietrza (reakcja anemotropiczna).

Atraktanty wykorzystywane są w zwalczaniu szeliniaka sosnowca. Pułapki przygotowuje się z dwóch pasków kory, które związuje się ze sobą, a w środku umieszcza garść świeżych gałązek. Pułapki takie po kilu dniach są zbierane i spalane (a wraz z nimi, zwabione do nich chrząszcze).



Bibliografia
  • Bily S., Cepicka A., 1992. Chrząszcze. Wyd. Delta
  • Koehler W., Schnaider Z., 1972. Owady naszych lasów. PWRiL, Warszawa.
  • Szujecki A., 1980. Ekologia owadów lesnych. PWN, Warszawa.
  • Zahradnik Jiri, 1996. Przewodnik – owady. Multico, Warszawa.



Autor opisu: St.Czachorowski








   


O nas...



Partnerzy