Ochrona przyrody

Zwierzęta

Rośliny

Grzyby

Hydrografia

Pozostałe

Turystyka

Polecamy

Opis przyrodniczy

Dąb – Quercus sp.



Dęby to drzewa, rzadziej krzewy. Liście sezonowe lub zimozielone (np.: Q. suber L.), od całobrzegich poprzez piłkowane do wrębnych lub klapowanych. Owoce to orzechy (żołędzie) osadzone pojedynczo w miseczkach. W Polsce dziko występują trzy (dwa) (?) gatunki dębów, mianowicie Q. robur L. – dąb szypułkowy, Q. petraea (Matt.) Liebl. – dąb bezszypułkowy, Q. pubescens Willd. – dąb omszony (?). Z których pierwszy występuje pospolicie w całym kraju, a Q. petraea (Matt.) Liebl. nie występuje na Warmii i Mazurach, zaś naturalne występowanie Q. pubescens Willd. nie jest do końca potwierdzone. Uważa się, że charakter stanowiska tego gatunku (zbocza starego koryta Odry koło Bielinka), nie jest jasny, najprawdopodobniej został tam zawleczony (średniowieczne trakty handlowe nad Bałtyk). Z racji, że na terenie Warmii i Mazur występuje dąb szypułkowy, to właśnie ten gatunek zostanie opisany w tym artykule.

Etymologia

Nazwa rodzajowa dębu znana jest od czasów starożytnych, łac. quercus = dąb; łac. robur = drewno dębu, ale także: siła, moc - nawiązanie do rozmiarów i pokroju drzewa.


Charakterystyka morfologiczna


Rozmiary, wiek

Dąb szypułkowy to potężne drzewo, 20-30(-50) m wysokie a jego pierśnica dochodzi do 2-3 m. Jest gatunkiem długowiecznym, żyje do ponad 700 lat. Dąb sprawia majestatyczne wrażenie, które zawdzięcza swym okazałym rozmiarom. Odgrywa również istotną rolę w symbolice i dawniej w kultach religijnych. Jest symbolem długowieczności, dostojeństwa i siły


Pień, korona, korzeń

Dąb rosnący swobodnie ma szeroką koronę, krótki pień oraz grube konary, zaś pokrój dęba w drzewostanie jest, podobnie jak u innych drzew liściastych, bardziej strzelisty, a korona jest wysoko osadzona. Pień pokryty jest ciemną, głęboko spękaną korą. System korzeniowy głęboki, palowy na glebach świeżych i głębokich, natomiast powierzchniowy na glebach płytkich.


Pąk, pęd, liść

Łuski pączków są barwy brązowej, czarno obrzeżone. Młode pędy pokryte są błyszczącą brązową lub szarawą korą (barwa zależna od nasłonecznienia są słabo kanciaste i pękate. Liście długości 5-10, niekiedy do 15 cm, zwykle z 3-6 parami zaokrąglonych klap. Nasada liścia uszata lub sercowata. Ogonki liścia są krótkie (do 1 cm), nerwy boczne dochodzącą do końców klap i do wcięć pomiędzy nimi. Liście są skórzaste i obustronnie nagie lub od spodu delikatnie owłosione. Liście dębu szypułkowego rozwijają się na wiosnę szybciej niż u dębu bezszypułkowego.


Kwiaty, kwiatostany, owoce

Dąb jest gatunkiem wiatropylnym, rozdzielnopłciowym. Kwitnie od końca kwietnia do końca maja równocześnie z rozwojem liści. Kwiaty męskie koloru żółtawo-zielonego są długie i wiotkie, luźno zwisające kotki zgrupowane po kilka sztuk i wyrastające z pąków bocznych zeszłorocznych pędów. Kwiaty żeńskie – zebrane po kilka na długiej szypułce– wyrastają na pędach tegorocznych , są kształtu cebulkowatego. Kwiaty żeńskie są drobne i słabo widoczne. Owoce – zwyczajowo zwane żołędziami – rosną zwykle po kilka na długiej szypule (w odróżnieniu od dębu bezszypułkowego). Żołędzie elipsoidalne, 3,5 cm długie. Na świeżych żołędziach widoczne są ciemne prążki.


Zasięg dębu szypułkowego

Występuje w całej Europie (poza północną jej częścią oraz najbardziej południowymi rejonami). W Azji zajmuje pd.-zach. część kontynentu. W Polsce jest bardziej pospolity od dęby bezszypułkowego.

Zastosowanie

Drewno dębowe jest ciężkie, twarde oraz trwałe. Używane m.in. do wyrobu mebli i klepki podłogowej. W przeszłości stosowane było do produkcji statków, kostki brukowej tłumiącej turkot kół, beczek, maglownic, pras do odciskania serów. Drewno dębowe po długim – co najmniej kilkusetletnim – leżeniu w wodzie, a także glinie czy torfie, w warunkach stałej wilgotności, na skutek reakcji garbników zawartych w drewnie z solami żelaza, czernieje, zachowując przy tym swoje właściwości mechaniczne – tzw. czarny dąb – „polski heban”.



Drzewa pomnikowe w naszym regionie

Poniższa tabela przedstawia niektóre dęby pomnikowe rosnące w województwie warmińsko – mazurskim.

Obwód pnia na wys. 1,30 m

Wysokość

drzewa

Gmina

NADLEŚNICTWO

Leśnictwo

Uwagi

[cm]

[m]

425-590

27-30

Barciany

SROKOWO

Dąbrowa

oddz. 16 a


341

25

Barciany

-

Park w Skandławkach

425

26

Barczewo

WIPSOWO

Leszno

oddz. 104 h


360, 680

28

Barczewo

-

2 szt.

Skajboty

wł. p. M. Chrołowskiej

250-360

20-25

Barczewo

OLSZTYN

Wadąg

oddz. 122g

4 szt.

k/Nikielkowa

380

28

Bartoszyce

-

Bartoszyce, przy ul.

Bohaterów Warszawy, 50m

od ul. Kętrzyńskiej

335

22

Biała Piska

-

Komorowo

przy rozwidleniu dróg

380-420

23-25

Biskupiec

Pomorski

-

3 szt.

przy b. Kościele

ewangelickim w Biskupcu

Pomorskim

219

26

Budry

-

Dąbrówka Nowa, w

parku podworskim

380

42

Dobre

Miasto

WICHROWO Kochanówka

oddz. 256a


260-200

20-25

Dubeninki

GOŁDAP

Maków

oddz. 117dx

aleja 20 drzew

przy

drodze nr 651 Błąkały - Żytkiejmy

380

25

Dywity

OLSZTYN

Wadąg

oddz. 86n

k/Słupów

73-566

23-25

Elbląg

ELBLĄG

Jagodno

oddz. 293n

park

w Krasnym Lesie

380

27

Ełk

EŁK

Mleczno

oddz. 242c


480

24

Frombork

-

Biedkowo

przy

drodze polnej 300 m od

drogi Biedkowo-

Frombork

350

26

Gietrzwałd

-

2 szt.

przy szosie Olsztyn-Ostróda,

500m od lotniska Dajtki

440

24

Giżycko

GIŻYCKO

Sterławki Wielkie

oddz. 745i


420

20

Górowo

Iławeckie

GÓROWO IŁAWIECKIE

Gaworowo

przy drodze Glądy-leśniczówka

350-420

20

Grunwald

OLSZTYNEK

„Dębowa Droga”

szpaler 31 szt

przy

drodze Tymawa-Zybułtowo

na odcinku ok. 2 km

330

19

Iława

IŁAWA

Radomno


480

26

Kętrzyn

SROKOWO

Kronowo

oddz. 87i/j


450

24

Kolno

MRĄGOWO

przy

leśniczówce na trasie

Samławki-Otry

550

25

Lelkowo

-

Wilkiny

przy drodze do

Wołowa, ok. 1 km od

Wilknit (obok mostku nad

strumykiem)




Bibliografia

Anonim 2009. Lasy w Polsce 2009. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa

Boratyńska K., Filipiak M., Boratyński A. 2006. Morfologia, systematyka i geograficzne rozmieszczenie. Polska Akademia Nauk, Instytut Dendrologii, Poznań–Kórnik

Dolatowski J., Seneta W. 2000. Dendrologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Tomanek J. 1994. Botanika leśna : Podręcznik dla studentów wydziałów leśnych. PWRiL Warszawa




Autor opisu: Jarosław Sikorski






   


O nas...



Partnerzy