Jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)

Prowadzą aktywność dzienną, wraz z nastaniem dnia gdy temperatura otoczenia wzrośnie wychodzą ze swych kryjówek najczęściej norek na powierzchnię ziemi by ogrzać się w promieniach słońca. Szczyt ich dobowej aktywności przypada na godziny około południowe. Zasiedlają dość licznie dogodne dla siebie miejsca często w sąsiedztwie zabudowań gospodarskich w ruinach , stertach kamieni lub pasach śródpolnych miedz i nasłonecznionych stokach. Jaszczurki te nalezą do grupy średniej wielkości europejskich jaszczurek osiągając całkowitą długość ciała około 20 centymetrów. Budowa ciała masywna i silna z wyraźnie oddzieloną sporą masywną głową od reszty ciała. Szyja stosunkowo krótka i proporcjonalna kończyny silne pięciopalczaste zakończone pazurkami. Ogon długości ok. połowy długości całkowitej. Ubarwienie bardzo zmienne od niemal całkowicie zielonego z niewielką ilością deseni brunatnych do niemal całkowicie brunatnego z niewielką ilością lub całkowitym brakiem koloru zielonego. Wzdłuż ciała czasem przebiegają dwie jaśniejsze lub niekiedy prawie białe różnej szerokości wstęgi po obu stronach linii kręgowej. Samice zwykle skromniej ubarwione są koloru szarobrunatnego lub brunatno brązowego z ciemniejszymi deseniami po obu stronach ciała spód ciała najczęściej jasny kremowy z odcieniami szarości lub jasnobrązowy. Zdarzają się także choć rzadko osobniki całkowicie czarne nie tak często jak w przypadku jaszczurki żyworodnej. Aktywność roczna jaszczurki zwinki zaczyna się wiosną po przebudzeniu ze snu zimowego, najczęściej w drugiej połowie kwietnia. Niemal natychmiast przystępują do godów. Jako zwierzęta terytorialne bardzo pobudzone i aktywne samce nie tolerują obecności innych samców na swoim terytorium gdy dochodzi do spotkania rywali najczęściej kończą się one nierzadko krwawymi pojedynkami. Można ja scharakteryzować określeniem zwierząt nieustępliwych i wojowniczych. Po odbytych godach rozwój zarodkowy w ciele samicy trwa około miesiąca po tym czasie samice w czerwcu składają jaja zagrzebując je w ciepłym piasku na nasłonecznionych stokach, jaja otoczone są pergaminową błoną skórzastą w liczbie 5-10 sztuk. Po okresie od 2 do 3 miesięcy w zależności od panujących warunków pogodowych wykluwają się młode jaszczurki o średniej długości ciała około 5 centymetrów zdolne w zupełności do samodzielnego życia. Dojrzałość płciową osiągną dopiero w wieku około 2-3 lat. Pozostały okres swojej aktywności spędzą głównie na intensywnym żerowaniu i ochronie swojego terytorium przed intruzami tego samego gatunku.

Żywią się głównie owadami, wijami, dżdżownicami i pająkami. Jako drobne zwierzęta kręgowe maja bardzo dużo naturalnych wrogów począwszy od ptactwa poprzez drobne ssaki drapieżne między innymi koty domowe, lisy, węże zwłaszcza specjalizujący się w pożeraniu jaszczurek gniewosz plamisty traktujący je jako główny składnik pokarmowy i preferujący takie same środowisko, oraz żmija zygzakowata i inne drapieżniki. Atakowana zwyczajem innych jaszczurek na skutek autotomii odrzuca własny ogon, który intensywnie wijąc się odwraca uwagę napastnika sama zaś lżejsza o balast sprawnie ucieka. Ogon w niedługim czasie odrasta jej. Nie znajdując miejsca ucieczki przyjmuje postawę obronną i stara się dotkliwie gryźć napastnika. Dotyczy to także człowieka gdy zostanie wzięta do ręki, zarówno samce jak i samice dotkliwie i boleśnie gryzą. Bardzo rzadko spotyka się sąsiadujące ze sobą populacje jaszczurki zwinki i żyworodnej jednak znane są z literatury przypadki krzyżowania się gatunków jajo z żyworodnymi co w efekcie dawało potomstwo jajorodne jednak w warunkach naturalnych nie stwierdzono takich przypadków. Chociaż zdarzają się sąsiadujące ze sobą biotopy charakterystyczne dla obu polskich gatunków jaszczurek żyworodnej i zwinki. Coraz większe połacie terenu stanowiącego nieużytki porolne sprzyjają lokalnemu wzrostowi liczebności jaszczurek i innych gadów. Obecnie w takich środowiskach obserwuje się niewielką ekspansję gatunku. Jaszczurki zwinki objęte są całkowitą ochroną na terenie naszego kraju.