Opis przyrodniczy
Żaby brunatne
Żaby brunatne są jednymi z liczniejszych przedstawicielek polskich płazów. Ubarwienie osobników obu gatunków jest bardzo zmienne grzbiet ciała najczęściej z brązowym czasem brązowo zielonym w różnych odcieniach tłem pokrytym licznymi plamami w różnych kolorach od zieleni przez brązy aż do czerni. Spód ciała jasny pokryty ciemniejszymi plamkami w różnej ilości czasem jednolicie jasny cielisty o odcieniu bardzo jasnokremowym.
Różnorodność takiego ubarwienia jest bardzo duża i jedynie wprawa
pozwala na bezbłędne odróżnienie obu gatunków. Żaby brunatne prowadzą
mniej związany ze środowiskiem wodnym tryb życia niż ich zielone
kuzynki i znane są ze swojego zamiłowania do lądowych wędrówek.
Występują licznie na terenie całego kraju także wysoko w górach (żaba
trawna), głównie w wilgotnym środowisku łąk , lasów mieszanych i
liściastych oraz mokradeł. Swoją aktywność roczną rozpoczynają bardzo
wcześnie zwłaszcza żaba trawna, która ze snu zimowego budzi się już na
początku marca. Nie należy do rzadkości napotykanie aktywnych osobników
żaby trawnej podczas pierwszych wędrówek po obficie leżącym śniegu.
Jako wyjątkowy europejski płaz zasięgiem swojego występowania zasiedla
cały kontynent i jak żaden inny przedstawiciel tej grupy kręgowców
zamieszkuje najdalej na północ wysunięte stanowiska na pograniczu
tundry. Polskie przedstawicielki tego gatunku jako pierwsze płazy
przystępują do wędrówek po odbytym śnie zimowym i płacą za to najwyższą
cenę gdyż licznie wędrujące osobniki często na trasie wędrówek
przechodzą jezdnie gdzie masowo giną pod kołami pojazdów. Nieco mniej
odporna na niskie temperatury żaba moczarowa budzi się nieco później
lecz często się zdarza, że odbywają gody w jednym miejscu. Odróżnić
można wtedy gatunki po kolorze ciała.
Po śnie zimowym i odbytej wędrówce oba gatunki niemal natychmiast
przystępują do gromadnego odbywania godów. Charakterystycznym dla żaby
moczarowej jest w tym okresie całkowita zmiana ubarwienia głównie samce
przybierają wówczas barwę błękitną, błękitno liliową lub szarawo
niebieską u samic pojawiają się nabrzmiałe brodawki dotykowe. Samce obu
gatunków maja w tym okresie bardzo powiększone i stwardniałe często
ciemniejszej barwy modzele godowe znajdujące się na ludzkim
odpowiedniku kciuka. Podczas odbywania godów wszystkie gatunki żab
intensywnie wydają charakterystyczne dla gatunków głosy, z
wykorzystaniem parzystych rezonatorów głosowych znajdujących się po obu
stronach głowy. Wykazują też znaczne pobudzenie i ruchliwość. Mało
żerują wówczas a cała ich uwaga skupiona jest na partnerkach. Podczas
godów samce silnie ściskają samice poniżej górnych kończyn, zdarza się,
że po kilka naraz samców interesuje się jedną samicą, często w takich
przypadkach dochodzi do utonięcia samic. Samice składają jaja
zapładniane w tym czasie przez samce i pozostawiają je w wodzie w
postaci pływających pakietów do czasu wyklucia się z nich larw. Tempo
wzrostu zarodków uzależnione jest od temperatury wody. Po wykluciu się
z jaj roślinożerne larwy przystępują do samodzielnego życia, oddychają
przy pomocy skrzeli i mają także dłuższy niż rodzice przewód pokarmowy,
charakterystyczny dla roślinożerców. W czasie intensywnego żerowania na
żywej i lekko obumarłej roślinności. Pożywienie pobierane jest przy
pomocy charakterystycznego dla każdego gatunku w liczbie umiejscowieniu
i kształcie aparatu gębowego, składającego się z trących listewek
ułatwiających rozdrabnianie pokarmu roślinnego. Wraz z rozwojem larwom
stopniowo zaczynają wykształcać się kończyny, jako pierwsze kończyny
tylne potem przednie. Wykształcone kończyny tylne pozwalają larwom żab
sprawniej poruszać się w środowisku wodnym, w którym mają bardzo wielu
wrogów między innymi inne płazy, ryby, ptaki wodne nawet drapieżne
owady i In. W czasie wykształcania się kończyn przednich zaczynają się
stopniowe zmiany w wewnętrznych organach tych zwierząt. Redukujące się
skrzela przekształcają się w płuca, także przewód pokarmowy stopniowo
zaczyna się skracać gdyż zwierzęta te przechodzą z roślinnego na
drapieżny tryb życia. Tempo wzrostu larw wszystkich płazów do zupełnego
przeobrażenia, które kończy się u bezogonowych niemal całkowitym
zanikiem ogona zależna jest od warunków środowiskowych a przede
wszystkim od otaczającej je temperatury. Po całkowitym przeobrażeniu
małe żabki wychodzą na ląd już jako małe drapieżniki i dalej prowadzą
tryb życia podobny do ich rodziców.
Biologia obu przedstawicielek żab brunatnych jest podobna są to zwierzęta drapieżne wykazujące dużą aktywność w poszukiwaniu pokarmu. Doskonale orientują się w zamieszkiwanym środowisku. Głównym składnikiem ich pożywienia są owady i drobne bezkręgowce i mięczaki choć nie gardzą także młodymi osobnikami różnych płazów w tym także swojego gatunku. Żaba moczarowa aktywna jest w dzień u trawnej natomiast osobniki młode wykazują aktywność całodobową osobniki starsze zaś zwykle aktywniejsze są w porze zmierzchowo nocnej (trawna).
Autor opisu: Krzysztof Majcher